De film ‘Girl’ laat zien: eerst het verhaal, dan pas een mening

30 oktober 2018 · Leestijd 6 min

Jaap-Harm bekijkt alvast de nieuwe film Girl: een film over Lara die in gedachten het meisje is dat ze lichamelijk nog niet is. Een film die hem dwingt om met ontferming, barmhartigheid en liefde naar de ander te kijken.

Een belangrijke reden voor mij om film te kijken is dat het vensters op andere werelden opent. Zo werd ik afgelopen jaar meegezogen in Black Panther, waarin zwarte acteurs het gros van de rollen vervullen. Het nam me mee in een wereld van uitsluiting, jezelf voor het eerst echt gerepresenteerd zien, ervaren dat het witte doek ook zwart kan kleuren.
Ik kreeg een flinke dreun uitgedeeld door Romans, waarin de gevolgen van seksueel misbruik bijzonder rauw werden gebracht. Of neem Marjorie Prime, waarin een toekomst wordt geschetst van primes (een soort hologrammen), wat dan weer de vraag opriep naar de waarde van een mensenleven nu.

Hoe graag ik misschien ook anders zou willen, maar mijn wereld is te klein om dat soort verhalen allemaal van dichtbij te kennen. Om te deugen lijkt het soms wel noodzakelijk om bijvoorbeeld goede contacten te onderhouden met de LHBT-gemeenschap, regelmatig te buurten bij de plaatselijke moskee en vrienden te hebben met de meest uiteenlopende huidskleuren. Ik woon met veel plezier in een stad waar die diversiteit en veelkleurigheid goed vertegenwoordigd is, maar de mensen in mijn eigen netwerk lijken regelmatig erg veel op mij.

Ik heb een open blik

Ben ik daarmee eenkennig? Volgens mij niet. Ik heb een open blik naar de wereld, vind dat ook erg belangrijk. Zo kijk ik ook naar film. Open, in een poging de werelden die geschetst worden te begrijpen. De pijn en de vreugde mee te voelen. Het maakt mij hopelijk als mens meer begripvol. En misschien is het ook wel – al voelt het ergens ook aanmatigend om dat te zeggen – een geestelijke oefening: een poging meer op Jezus te lijken. Met zijn ontferming, barmhartigheid en liefde naar de ander te kijken. Zoals de tagline van een van mijn favoriete films zegt: ‘Look closer’. Want alleen wie nauwkeurig kijkt, kan begrijpen wat de ander beweegt. Wie zulke aandacht niet kan opbrengen, kan zomaar verstrikt raken in een onbegrip dat niemand recht doet.

Als je bij de film Girl ergens toe gedwongen wordt is het wel dat: aandachtig kijken. Regisseur Lukas Dhont doet dat namelijk ook. Regelmatig vraag je je als kijker af: is dit een speelfilm of een documentaire? De camera zit de hoofdrolspelers – die knap naturel spelen – zo dicht op de huid, dat je de adem haast benomen wordt.

Het verhaal gaat over Lara, in gedachten al het meisje dat ze lichamelijk nog niet is. Voor die transitie is ze in gesprek met de artsen. Is ze er echt klaar voor? Ook zijn er gesprekken met een psycholoog die vragen stelt over zaken als verliefdheid. Langzaam werkt de film toe naar het moment dat Lara de geslachtsveranderende operatie kan ondergaan. Naast alle gesprekken is dat een kwestie van medicijnen slikken die haar lichaam daarvoor gereedmaken. Lara lijdt eronder, aangezien ze liever vandaag dan morgen afscheid neemt van haar penis en haar borsten ziet groeien.

Onbeholpen momenten

De tweede lijn die loopt in de film lijkt die strijd te onderstrepen. Ze doet auditie voor een balletopleiding. Aangezien ze niet al vanaf jonge leeftijd lessen heeft gevolgd, loopt ze achter op de andere meisjes. Tegelijkertijd is ze bijzonder gemotiveerd, dus ze krijgt de kans van start te gaan. Maar net zoals je niet van de een op de andere dag van een jongen verandert in een meisje ben je niet zomaar een danser geworden. Het vraagt geduld, volharding, toewijding.

Girl volgt Lara op de voet bij deze twee belangrijke ontwikkelingen in haar jonge bestaan. Ze is nog maar 15 jaar. En hoewel Lara veel warmte ondervindt van de mensen om haar heen, zijn er genoeg pijnlijke momenten. Zoals wanneer de leraar op de balletopleiding vraagt wie van de meisjes moeite heeft te douchen met hun nieuwe klasgenote. Lara moet haar ogen dichtdoen en wie bezwaar heeft kan zijn vinger opsteken. Onbeholpen, niet verkeerd bedoeld, maar een actie die naar binnen slaat bij Lara. Haar onzekere oogopslag spreekt boekdelen. De ontvangst is verder hartelijk, Lara wordt zonder al te grote problemen opgenomen als een van hen, maar het is vooral wat van binnen knaagt.

Lara wordt dan misschien wel geaccepteerd door de mensen om haar heen, maar accepteert ze ook zichzelf? Zo plakt ze voor elke les haar geslachtsdeel af. Een pijnlijke en vernederende handeling, die ook nog eens gevaarlijk is voor de transitie waar ze in zit. Ze kan het alleen niet aanzien zichzelf nog als een jongen te moeten zien. Ze wil niet herinnerd worden aan wie ze was, ze wil zijn wie ze zich voelt.

Pleidooi om jezelf te kunnen zijn

Wat Girl zo knap maakt is dat alles zo ontzettend klein gehouden wordt. Het einde vliegt wat dat betreft wel wat uit de bocht, maar het grootste deel van de film bestaat uit heel intieme, eenvoudige scènes. Gesprekjes tussen vader en dochter, een ontluikende verliefdheid tussen Lara en de buurjongen, het eindeloze oefenen van choreografieën. Dit is geen vet aangezette tranentrekker of een activistisch pamflet, maar een schets van een jongen die zich een meisje voelt en zo ontzettend graag wil veranderen. In een jonge vrouw, in een ballerina. En juist omdat het zo klein gehouden wordt, komen die tranen alsnog en voel je het pleidooi om jezelf kunnen zijn helemaal mee.

Ik ken geen transgenders in mijn directe omgeving en – hoewel ik er wel eerder over had gelezen en nagedacht – ging door Girl het venster op hun wereld nog een stuk wijder open. Het bepaalde me er weer eens bij dat je mening vormen over welk onderwerp dan ook pas echt gaat als je begint bij de verhalen van mensen om wie het gaat. Bewegen van dé waarheid naar een waarheid. Het leven is het verzamelen van zulke verhalen. Die helpen begrijpen, die geven richting. Die verhalen weven een tapijt dat er steeds weer anders uit gaat zien. Zo kent het leven een open eind. Dat maakt de uitdaging van mens zijn zoveel spannender, uitdagender en rijker. En het geeft me een blijvende nieuwsgierigheid: wat is jouw verhaal?

Girl | Regie: Lukas Dhont | Met: Victor Polster, Arieh Worthalter, e.a. | vanaf donderdag 1 november in de bioscoop