Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Het vergeten Evangelie | Kruisiging en opstanding als de beste bron voor hoop (2)

Deel:

Onlangs publiceerde Reinier Sonneveld Het vergeten evangelie. Hierin zoekt Reinier naar de betekenis van Jezus’ kruisiging. In een serie van drie blogs vertelt Reinier wat hem bezielde dit boek te schrijven en wat het hem opleverde. Blog 2: De kruisiging biedt mij hoop, want we hebben een God die de weg kent uit het graf.

In het vorige blog heb ik proberen uit te leggen hoe mensen intellectueel vastlopen als het gaat om de ‘gangbare’ uitleg over de kruisiging, ‘verzoening door voldoening’ in jargon geheten. Een oudere uitleg, Christus victor, geeft veel meer lucht. Deze uitleg hang ik inmiddels ook aan.

Welvarend

Maar, ons intellect is niet het énige dat we gebruiken als we geloven. Ook je ‘beeld over de toekomst’ speelt mee bij alle keuzes die je maakt. Wat verwacht ik eigenlijk van het leven? Heb ik hoop?

Ik ben van nature een optimist en herinner me vele discussies waarin ik telkens wees op de menselijke vooruitgang. Inderdaad, het leven in de twintigste eeuw is er rap beter op geworden. Er sterven heel veel minder mensen aan honger en nare ziektes. Mensen zijn een stuk welvarender. Mensenrechten zijn veel beter geregeld. Ik heb zelfs een paar jaar geflirt met de zogeheten procestheologie, waarbij menselijke ontwikkeling en evolutie nauw gekoppeld worden aan God en zelfs door elkaar kunnen lopen.

Toch is mijn geloof in menselijke vooruitgang beetje bij beetje weggesijpeld. Er is geen bepaald moment aan te wijzen waarop ik dit geloof verloor. Ik denk uiteindelijk gebeurd is door gewoon de krant te lezen.

De Arabische Lente was een duidelijk voorbeeld. Achteraf is het gênant om te lezen hoe enthousiast daarover werd geschreven. Vooral Silicon Valley was apetrots. Met hun sociale media werd hier een revolutie gewonnen! Al snel bleek dat de regimes diezelfde sociale media wisten te gebruiken om heel effectief opstandelingen op te sporen. Om fake news over hen te verspreiden. Zijn de landen waar daadwerkelijk een regime viel nu echt beter af? Is het leven daar vrijer geworden?

Technologische vooruitgang opent wegen naar het leven, maar ook wegen naar de dood.

Keerzijde vooruitgang

Dit roept vragen op over de keerzijdes van alle technologie. Technologische vooruitgang kun je omschrijven als: meer mogelijkheden worden meer toegankelijk. Met een mes snijd je vlees makkelijker in stukjes. Dit houdt ook in, dat er méér kwade mogelijkheden meer toegankelijk worden. Met een mes kun je bijvoorbeeld ook het vlees van je buurman makkelijker in stukjes krijgen. De optie ‘meer mogelijkheden’ is niet uit te sluiten. Techniek zelf heeft geen ingebouwde moraal – en als het dat heeft, ben ik heel benieuwd wiens moraal? Die van Zuckerberg?

Dit is een fundamenteel probleem. Technologische vooruitgang opent, stevig gezegd, nieuwe wegen naar het leven, maar meteen ook nieuwe wegen naar de dood. Er worden wenslampen opgewreven maar ook Dozen van Pandora geopend.

De problemen die we moeten oplossen worden steeds complexer.

Dit verklaart voor een deel waarom we al lange tijd wereldwijde stagnatie zien: het aantal democratieën stijgt niet. De levensverwachting stijgt nauwelijks. Er zijn weinig medische doorbraken meer. Het levensgeluk neemt in het Westen niet meer toe. Het blijkt dat ingenieurs en wetenschappers jaarlijks enkele procenten minder effectief worden. Onderzoeksgroepen worden steeds groter, maar ze bereiken steeds minder op steeds specialistischer gebieden. De tijd van de grote doorbraken lijkt voorbij.

De verklaring ligt voor de hand. We hebben eeuwenlang het laaghangende fruit kunnen ontdekken en ontwikkelen. De eenvoudige ontdekkingen en uitvindingen. Maar ze raken op. Tegelijk worden de problemen die we moeten oplossen steeds complexer. De onderzoeksgroepen worden groter en groter, totdat we langzamerhand een punt bereiken dat het niet meer haalbaar is nog verder te gaan. Klimaatverandering en dreigende kernrampen zouden zo’n probleem kunnen zijn. In elk geval hebben we de grootste belangen die op te lossen, maar zijn we nog niet in de buurt van een oplossing.

Het gezicht van God

Dit heeft mij zeer sceptisch gemaakt over menselijke oplossingen. Zeker, we kunnen veel. Maar we stagneren en we naderen de top. Veel verder dan waar we nu zijn, komen we niet. En er is nog zo veel te doen!

Hier ligt een van mijn motieven – en ik merk voor veel gelovigen – om te geloven. We redden het niet zelf, laat er tenminste een Redder zijn.

Ik heb geleerd Jezus’ kruisiging en opstanding te zien als de beste bron voor hoop die ik heb. Dit is onze beste kans als mensheid. Hier zie je namelijk de mens die het gezicht van God hier op aarde is. Ik ken geen betere. In elk geval, Gods zoon blijft onder de zwaarste martelingen liefdevol en zelfs wanneer hij kapot gebeukt is, weet hij nog terug te keren.

Als ik een crucifix zie, zie ik het meest precieze gezicht van God dat ik ken.

Dit zegt mij dat de diepste Grond die er is, de laatste woorden die ik heb voor deze werkelijkheid, zelfs onder de ergste druk kunnen zijn: ‘Vergeef het hen, ze weten niet wat ze doen.’

Omhelzende Vader

Dit zie ik bij een crucifix: deze werkelijkheid wordt omgeven door een omhelzende Vader, die wat hem ook wordt aangedaan, altijd blijft terugkeren en altijd voor ons open blijft staan.

Ja, dit geeft mij hoop. Jazeker, ook dat we met onze menselijke oplossingen wel degelijk íets kunnen. Want de Vader werkt ook via technologische ontwikkelingen. Maar alles gaat kapot en kan kapot maken. Jezus werd tenslotte gekruisigd aan een – voor die dagen – staaltje geavanceerde techniek. Hij werd met dezelfde technologieën vast gehamerd als waarmee hij ooit zelf kozijnen en dergelijke hamerde. Maar hij wist zich los te maken van onze fixaties. We hebben een God die de weg kent uit het graf.

Dat is het beste wat ik over de uiterste werkelijkheden te zeggen heb. Die werkelijkheden zijn als Jezus die aan het kruis zijn beulen vergaf, als Jezus die de steen wegrolde bij het graf. Dit betekent dat er altijd en overal, zelfs in de diepste duisternis, licht kan schijnen.

Volgende week deel 3 (slot) van deze blogserie. Bekijk hier de eerste blog van Reinier.



Vergeten-evangelie

Reinier Sonneveld is schrijver en spreker. In zijn nieuwste boek Het vergeten evangelie zoekt hij op een grondige én toegankelijke manier naar de betekenis van het Bijbelse begrip evangelie. Dit boekje is  de voorlopige tussenconclusie van zijn denken.
Het Vergeten Evangelie, Reinier Sonneveld, Buijten & Schipperheijn Motief, € 19,90 (288 blz) 


Wil je nu al meer hierover lezen? Reinier heeft op Lazarus al diverse artikelen over dit onderwerp geschreven. Zoals dit essaydit prachtige verhaal en we spraken erover in een podcast.


Studiedag over Verzoening
Hoe Jezus’ kruisdood ons kan verlossen

Vrijdag 8 maart 2019 organiseert de Theologische Universiteit van Kampen een Studiedag over Verzoening waar Reiniers boek en benadering besproken wordt door een panel deskundige theologen. Reinier Sonneveld is natuurlijk zelf aanwezig, geeft een lezing en gaat het gesprek aan. Meer over het programma vind je hier. En je kunt je er ook aanmelden (voor 1 maart).

Geschreven door

Reinier Sonneveld

--:--