Chantal Suissa: ‘Het geheim van verbinding? Nieuwsgierigheid en ruimte om te clashen’
Chantal Suissa is expert in het verbinden van groepen die elkaar lastig vinden in onze gepolariseerde samenleving. Ze vertelt in Café Lazarus waarom dat zo belangrijk is: ‘Juist waar de grootste weerstand zit, zit ook de grootste interesse. Daar kun je leren, verrast worden en misschien wel gaan twijfelen aan de stelligheid van je eigen gelijk.’
Adviseur, spreker en trainer Chantal Suissa-Runne heeft van verbinden haar werk gemaakt. Dat deed ze in een heel aantal projecten zoals Leer je buren kennen en nu werkt ze voor Respect.nl. In Café Lazarus blikt ze terug op Mo & Moos: een joods/islamitisch vriendschaps- en leiderschapsproject in ‘Mokum’ dat ze oprichtte en dat haar na aan het hart ligt. ‘Het is heel gaaf om in de tijd dat iedereen de hoop opgeeft, ergens voor te gaan. Dat was wel moeilijk: toen ik Mo & Moos wilde oprichten was er heel veel spanning in Israël, in de Palestijnse gebieden.’
Ruimte om te clashen
Toch lukte het haar om deelnemers te vinden voor het project en mensen met elkaar te verbinden: ze kreeg er in 2018 zelfs de Pax Vredesprijs voor. Wat het geheim was van de verbinding? Chantal: ‘Vragen stellen en dingen uithoren is niet genoeg. Je moet ook over een flinke dosis nieuwsgierigheid beschikken en het helpt als er ruimte is om te clashen, om het oneens te zijn.’
‘Als je een veilige basis, intermenselijk vertrouwen creëert, dan kun je een ruimte scheppen waar je verschillen kunt verbinden. Daar kun je het volstrekt met elkaar oneens zijn, een andere visie hebben, terwijl het toch oké is. Dat je dan denkt: maar jij bent gewoon een goed mens. Wellicht zijn we het niet met elkaar eens, maar dat betekent niet dat we geen relatie kunnen hebben of dat we niet met elkaar kunnen omgaan of zelfs bevriend kunnen zijn. Daar ligt voor mij de grootste uitdaging – we hoeven niet allemaal Kumbaja-zingend rond een kampvuur. Ik vind het juist gaaf als het schuurt, en het dan toch lukt.’
Ondergedompeld in Arabisch-islamitische context
Chantal groeide op een modern Joods gezin in Den Dolder. ‘Ondanks dat ik wit ben, blauwe ogen heb en blond haar, was ik altijd voelbaar anders.’ Toen ze ouder werd woonde ze een tijdje in Israël gewoond, in de woestijn. Ze ging naar Israël uit nieuwsgierigheid. Op de Joodse jeugdbeweging Haboniem leerde ze over zionisme, jodendom en socialisme en als jong-volwassene wilde ze weleens in de praktijk kijken wat dat betekende. Daar sorteerde ze meloenen met islamitische bedoeïen. ‘Dat heeft me zoveel gebracht: de liefde, de gastvrijheid van die mensen en de openheid en de warmte. Het was de eerste keer dat ik werd ondergedompeld in een Arabisch-islamitische context als Joods meisje. Je groeit op met een bepaald beeld vanwege de politiek, vanwege het nieuws, eigenlijk met een soort opgelegd vijandsbeeld, terwijl de praktijk zo anders kan zijn.’
Wij zijn familie en staan voor elkaar
Dat merkt Chantal ook in de vriendschap die ze heeft met Fatima Akalai. In het café vertellen ze over hun vriendschap en Mimouna, dat ze samen vieren. Mimouna is een Joods-Marokkaanse feestmaaltijd aan het einde van Pesach. Pesach begint met Sederavond, waarop de uittocht van het Joodse volk uit de slavernij van Egypte centraal staat. ‘Als Joodse gemeenschap moeten we dat herdenken en beleven alsof we nu uit Egypte bevrijd worden. Daarom eten we acht dagen lang die vieze droge matzes, geen lekkere koekjes, geen deeg, geen pasta. Spiritueel heeft het ook te maken met nederig zijn: brood dat rijst, ego dat rijst vaak, dat moet je klein houden. Je moet nederig zijn.’
Fatima vertelt hoe Mimouna in Marokko ontstond: ‘Op de laatste dag dat de joden Pesach vieren, mogen ze eindelijk weer deegwaren. De islamitische buren zijn dan al twee dagen bezig om lekkernijen te maken die ze samen met hun joodse buren delen. Zo zoeken ze verbinding waarmee ze wilden uitdrukken: ‘Wij zijn een, een familie en we staan voor elkaar.’
Chantal benadrukt hoe belangrijk het is om elkaar steeds op te zoeken en verbinding te zoeken: ‘Juist waar de grootste weerstand zit, zit ook de grootste interesse. Daar kun je leren, verrast worden en misschien wel gaan twijfelen aan de stelligheid van je eigen gelijk. Ik wil zo graag meer leren van mensen. Ik wil verrast worden, uitgedaagd worden. En ik vind het belangrijk om die vriendschappen te koesteren in een tijd van polarisatie. Het is nu harder nodig dan ooit.’
