Daan vindt dat regelmatig Avondmaal vieren – liefst wekelijks – broodnodig is

Als het even kan, fiets ik op woensdagavond langs de Utrechtse singel naar de Anglicaanse Kerk voor de wekelijkse eucharistieviering. Mijn belangrijkste reden: ik ontvang brood en wijn.

Van huis uit kreeg ik al mee dat het Avondmaal – de protestantse benaming voor het uitdelen van brood en wijn – eigenlijk veel vaker gevierd zou moeten worden dan een paar keer per jaar. Met die wetenschap ben ik een paar jaar geleden over drempel van de Anglicaanse Kerk gestapt. Nu ga ik zo vaak mogelijk en wil ik eigenlijk niet meer zonder. Want ik geloof dat op het moment dat ik brood en wijn ontvang er iets bijzonders gebeurt in mijn relatie met Jezus.

Geknield vooraan in de kerk. Ik ontvang brood en wijn. Het is niet zo dat ik op dát moment iets héél bijzonders ervaar. Het is vooral een kwestie van geloof dát er iets heel bijzonders gebeurt in mijn relatie met Jezus.

Wanneer ik denk aan het ontvangen van brood en wijn ervaar ik wel degelijk iets: ik voel dat avondmaal hoort bij de essentie van alles wat je kunt doen in je leven. Het hoort bij de essentie van de dingen die opbouwend zijn voor mijn geloofsleven.

Symbolisch avondmaal of niet? 

Ik besef dat mijn theologische visie allesbepalend is voor hoe ik deze momenten beleef. Dit verklaart wellicht waarom mijn protestantse vrienden mijn beleving niet helemaal kunnen volgen.

Wanneer ik mijn vrienden namelijk vraag naar hun beleving van het Avondmaal, dan komt er een beeld naar voren wat vanuit de Reformatie ontstaan is. Nadat de reformatorischen zich tegen de gang van zaken in de RK-kerk keerden, zijn er verschillende nieuwe visies ontstaan op het ‘sacrament van de eucharistie’. In Nederland is de Zwingliaanse lijn invloedrijk geworden. Kerkhervormer Zwingli stond een meer symbolisch avondmaal voor: het herinnert ons aan het offer van Jezus en is ter bevordering van het gemeenschapsleven. Avondmaal ‘doe je’ een paar keer per jaar.

Mijn protestantse vrienden gaan gemeenschappelijk naar voren, vinden het mooi, denken wat specifieker aan Jezus’ offer, maar dat was het dan wel. Het is voor hen zeker geen essentieel middel in hun geloofsleven.

Jezus die ons voedt 

Nota bene Calvijn zelf, in mijn beeld de verpersoonlijking van focus op Het Woord, was groot voorstander van regelmatig eten en drinken van het lichaam en bloed van Christus. Hij benadrukte het noodzakelijke karakter van de deelname aan het Avondmaal. Het ging hem om de verticale lijn, de persoonlijke gemeenschap of eenwording met Christus die in het Avondmaal letterlijk gebeurt. Brood en wijn blijven niet alleen een symbool, maar veranderen werkelijk op geestelijke wijze in Jezus die ons voedt met zichzelf om me te verbinden aan Hem en andere christenen.

Dus ja, je theologie bepaalt je beleving. Door net als Calvijn te geloven dat ik werkelijk met Jezus gevoed wordt, komt daarna de beleving. Hoe bijzonder dat eigenlijk is.

Voor jou gegeven

Er nog iets dat indruk op me maakt bij het Avondmaal. Naast de theologische visie is ook de specifieke vorm van het ritueel van belang. In de PKN-kerk waar ik ouderling ben – ik ben dus geen Anglicaan – mag ik brood en wijn uitdelen. We zitten niet aan lange tafels, de mensen komen naar voren. Tegen iemand die naar voren komt, zeg ik dan ‘Dit is het lichaam van Christus dat voor jou gegeven is.’, of in de wijn-variant: ‘Dit is het bloed van Christus dat voor jou gegeven is.’.

Op deze momenten ervaar ik ook weer de essentie. Ik kan de hoogte, breedte en diepte van het ‘voor jou gegeven’ niet omvatten. Toch gebeurt er in deze woorden, het uitreiken, de ontvangende houding en het eten en drinken een van de meest fundamentele dingen in een christen-leven.

Ik kwam laatst een uitspraak tegen van de theoloog Bram van de Beek. In een pleidooi voor het Avondmaal in de lijn van Calvijn, zegt hij: ‘Ontsacramentalisering van het christelijke leven en de secularisatie zijn hand in hand gegaan. Zonder eucharistie kan alleen oppervlakkigheid ons redden’

Een stevige uitspraak. Toch ben ik geneigd deze te geloven. Als je gelooft dat Jezus zichzelf als voedsel geeft voor een leven met hem, dan is het broodnodig om dit vaak te vieren.