De liedjespriester en de oerpreek

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

De liedjespriester en de oerpreek – PopUpGedachte 22 januari 2019

‘Every heart, every heart to love will come but like a refugee’, zong Leonard Cohen in zijn monumentale liedje ‘Anthem’. Als een vluchteling. Verdreven van huis en haard, van veiligheid en comfort, van status en geld. Onzeker, afhankelijk en moedig. Dat ook. Dat misschien wel vooral. En zo wordt de liefde gevonden, volgens de Cohen, hebreeuws voor priester, de liedjespriester van zovelen.

Vanochtend ben ik weer gaan zitten. Mijn poging om eerst de dag stil te zetten voordat de dag gaat draaien. Om wakker te worden, voordat de kinderen me wakker te worden. Wakker te worden voordat de agenda mij wakker toetert omdat er nog zoveel moet gebeuren. Dat is het ideaal, hè?

Toch word ik óók om zes uur nog wakker met dat wat er moet gebeuren, met de dag die wacht of de dag die geweest is. Maar ik wil graag even een vacuüm, een moment van bezinning zoals dat heet. Een eigen kleine Rode Zee, waar het water van gisteren oprijst aan de ene kant en het water van de dag nog even stilhoudt aan de andere kant. En ik even kan zitten voordat ik weer ga. Voordat er gezwommen of gevaren moet worden.

Waarom die stilte? Waarom dat moment van bezinning. Misschien wel omdat we ons vluchtelingschap vergeten? Of ik, in elk geval? Dat ik ga denken dat de tijdelijke status die ik heb gekregen van mijn omgeving als schrijver of als aardige jongen of als ‘inspirerend jongmens’, dat het dat dan is. Terwijl ik was opgestaan en weggevlucht. Niet omdat het leven werd bedreigd, maar omdat de veiligheid beklemmend werd, omdat de context waarin ik was opgegroeid niet de context was om in door te groeien. Gelukszoeker, economische migrant, zinzoeker, spirituele migrant, hoe het ook zij. Every heart, every heart to love will come but like a refugee.

Vanochtend zegt de tekst dat. Mijn anker om de stilte te creëeren is die Bijbel. Dat verdiept de stilte. Daarin kan ik graven en zoeken en mezelf confronteren en de wereld. En dit staat er:

‘God heeft dus twee onherroepelijke daden gesteld, die het Hem onmogelijk maken ons te bedriegen, en ons, vluchtelingen, sporen ze krachtig aan ons vast te klampen aan de hoop op het heil. De hoop is het veilige en vaste anker van onze ziel.

Twee onherroepelijke daden. De geleerden zijn het er niet helemaal over eens welke dat zijn. Het is een fragment uit een preek, want dat is het boek Hebreëen waar dit in staat, maar het ontcijferen van zo’n oerpreek is nog niet zo makkelijk. Het lijkt erop dat die onomkeerbare daden de belofte en de eed zijn waarmee God aan Abraham en zijn nakomelingen (technisch gezien zijn die nakomelingen in elk geval drie wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam. Zien zichzelf allemaal als voortkomend uit Abraham). God heeft aan Abraham en de nakomelingen een dure eed gezworen dat ze gezegend zullen zijn. Wat zoveel betekent als dat de Eeuwige, de Jahweh, de Aanwezige bij hen zal zijn. Nooit helemaal godverlaten, hoe de weg ook loopt.

En dat is belangrijk: dat je op de vlucht niet alleen bent. Dat je als je verdreven bent, of weggelopen of ontheemd niet aan je lot bent overgelaten in een godverlaten wereld. Het maakt het er niet per se makkelijker op, maar het voorkomt misschien wel dat je terugkeert. Dat je het opgeeft, dat je halverwege afhaakt of dan maar de queeste loslaat.

Die Europa met zoveel angst en opportunisme benadert kan een voorbeeld nemen aan degenen die onze grenzen staan. Wiens leed we opstapelen om te voorkomen dat er nieuwe mensen gaan migreren. Die we laten verdrinken in de hoop dat niemand meer in de bootjes stapt, zij zijn ons ten voorbeeld – juist in het relatief veilige Westen waarvan we denken dat we het wel redden, dat de tijdelijke status die we hier hebben geboorterecht is en eigendom. En ik zeg we, omdat dit gevoel het breed in onze cultuur aanwezig is en we er niet aan ontkomen.

Ontheemding is – zo lijkt het – voorwaarde voor het vinden van liefde. De puber weet dat als hij of zij dat wat hem of haar veilig is bekritiseert en op het spel zet. Weet de volwassene het nog? Daarom vragen die oude teksten te vertrouwen op de Eeuwige, zodat je niet gokt dat je tijdelijke status, de ander, je paspoort of je bezit je wel kan dragen. Dat kunnen ze niet. En als ze het wel kunnen voor even, heb je helemaal pech want waarom zou je dan nog op reis? Spiritueel gezien. Waarom zou je dan nog loslaten en de vluchteling worden, de vluchteling die weet wat hoop is en liefde.

De liedjespriester en de oerpreek brengen ons bij de vluchteling, een te koesteren identiteit die ons te makkelijk weer ontglipt. Op de liefde en de hoop dan maar.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95