Don Ceder: 'Geen eigen schuld, dikke bult: onrecht kan ons allemaal treffen.'

Don Ceder in Café Lazarus Foto: Willem Jan de Bruin

Don Ceder is advocaat, spreker en fractievoorzitter voor de ChristenUnie in Amsterdam. Sinds 2015 heeft hij zijn eigen advocatenkantoor waarmee hij met name rechtsbijstand verleent aan mensen met schuldenproblematiek. Zijn naam prijkte op de Forbes lijst 30 under 30 Europe in de categorie Law and politics, vanwege zijn innovatieve inzet op het gebied van schuld en armoede.

De drive van Don om zich in te zetten voor anderen gaat terug naar zijn jeugd. Die was prettig en kleurrijk. Op jonge leeftijd waren zijn Surinaamse vader en Ghanese moeder gescheiden en samen met zijn broertje groeide hij op bij zijn moeder in de Bijlmermeer, Amsterdam. Ook zijn Surinaamse oma - van vaders kant - speelde een belangrijke rol in zijn opvoeding. Zo kreeg hij via de twee belangrijkste vrouwen in zijn leven zowel de Ghanese als de Surinaamse cultuur met de paplepel ingegeven. 

Door op te groeien een multiculturele omgeving, leerde Don al op jonge leeftijd om te gaan met verschillende etnische groepen. Don: 'Ik leerde dat de wereld uit meer mensen bestaat en uit andere kringen dan hoe ik zelf werd opgevoed.'

De Bijlmermeer kende in de jaren 90 zijn eigen sociale problematiek. Ook dit kreeg Don mee. Een levendige drugshandel, illegale prostitutie in flatwoningen, een grote gemeenschap ongedocumenteerden. Onderweg naar huis zag hij geregeld hoe iemand een naald in z’n arm stak. Don: 'De drugsproblematiek was toen op straat veel zichtbaarder en als kind loop je daar dan gewoon omheen.'

Ben je wel eens bang geweest?

'Ja, ik ben wel eens bang geweest. Ik moet nu denken aan gebeurtenis op de fiets, samen met een vriend. Grote jongens belaagden ons en zeiden dat we onze fietsen moesten geven. We zijn toen keihard weggereden. Ik snap nog steeds niet hoe dat kon, dat wij snel genoeg waren voor die grote gasten, maar herinner ik me dat als een heel eng moment.'

Je vertelde in een interview met Andries Knevel dat er ook vrienden zijn met wie het minder goed ging en dat het met jou ook ‘mis had kunnen gaan’. Kun je dat uitleggen?

'Soms bellen mensen van vroeger mij vanwege een enorm probleem en het is dan mooi dat ik hen nu kan bijstaan als advocaat. Ik heb andere keuzes kunnen maken dan sommige vrienden en mensen in mijn omgeving. Er kwamen kansen op mijn pad en ik heb een bepaalde weg gekozen. Belangrijk daarin is de invloed die mijn moeder op mij had. Zij vond onderwijs en ontwikkeling heel belangrijk en stimuleerde mij daarin. De cultuur thuis was anders dan de cultuur die ik buiten op straat tegenkwam. Ik heb geluk dat ik goed was in leren: ik zat geregeld binnen met een goed boek. Je kunt zeggen dat ik als persoon minder vatbaar was voor een aantal verleidingen, maar ik besef zeker dat het ook heel anders had kunnen lopen.'

'Ik heb veel onrecht met mijn eigen ogen gezien en voelde: hier wil ik iets in betekenen.'

Waarom zet jij je in voor kansarmen en kwetsbare mensen?

'Als kind in de Bijlmer zag ik wat er gebeurde bij schoolgenoten. Er was armoede, er waren woningontruimingen, mensen hadden problemen omdat ze niet de juiste documenten hadden. In mijn tienertijd organiseerde de kerk ook geregeld activiteiten voor de meest kwetsbaren, verslaafden en prostituees. Ik heb veel onrecht met mijn eigen ogen gezien. Na het afronden van mijn rechtenstudie voelde ik sterk dat ik hier iets in wilde betekenen. Met een aantal mensen begonnen we een juristenkantoor, met name gericht op mensen met schulden. Daarna heb ik de overstap gezet naar advocatuur.  

Schulden zijn een enorme bron van ellende. Veel mensen beseffen het niet: maar ook jij kunt door omstandigheden morgen in de schulden komen. Ook is het ongelofelijk zwaar om onrechtmatigheden aan te vechten bij grot bedrijven of de overheid. Ik ondervond het zelf toen ik als rechtenstudent een te hoge telefoonrekening aanvocht. Dat kostte me zoveel moeite en energie. Als ik als rechtenstudent al nauwelijks blijk opgewassen tegen zo’n situatie, hoe moet het anderen dan vergaan? Ik probeer altijd in mijn achterhoofd te houden: wat zijn de omstandigheden? In plaats van iemand meteen als dader te zien. Geen eigen schuld, dikke bult: het kan ons allemaal treffen. En ik voel het als mijn plicht om mensen daarbij te helpen.'

Je bent fractievoorzitter bij de ChristenUnie in Amsterdam. Waar ligt je hart, bij de politiek of bij advocatuur?

'Het komt allebei voort uit dezelfde motivatie, het verlangen een stem te zijn voor mensen die minder goed hun stem kunnen laten horen. Dat kan ik als advocaat en als politicus. Het verschilt niet zo heel veel van elkaar. Ik merk wel dat ik de politiek vaak aanvlieg als advocaat. Dan bijt ik me er helemaal in vast, dat vind ik leuk. Het versterkt elkaar.'

In hoeverre draag jij de last en problemen van cliënten met je mee naar huis?

'Steeds minder. Eerder maakte ik het probleem van een ander bijna altijd mijn eigen probleem, maar ik heb geleerd om het ook los te laten. Daarbij bedenk ik steeds: ik doe wat ik kan en daarmee hoop ik dat het genoeg is. Dat is ook een leerproces. Je begint met het helpen van één persoon waar je je volledig voor in wilt zetten, maar dan zijn er ineens 150 mensen met een ingewikkeld juridisch probleem. Als je niet oppast kun je daar de hele dag over nadenken. Ik accepteer steeds meer dat er een bepaalde inspanningsverplichting nodig is en hoop en bid dat dat genoeg is. Meer kan ook niet verwacht worden denk ik.'

Voel je je ook wel eens machteloos?

'Zeker. Bijvoorbeeld in politieke zin, we hebben maar 1 zetel, onze invloed is beperkt. Je kunt roepen en springen dat je iets graag wilt zien gebeuren, maar als een meerderheid tegen is houdt het op. Je moet accepteren dat je niet alles naar je hand kunt zetten en dat ook niet moet willen. Dat hoort bij politiek bedrijven.” Ik begrijp zelf steeds meer waar mijn kracht ligt. Ik neig naar onderwerpen in de samenleving waar mensen naar mijn mening niet of onvoldoende over nadenken, en probeer dit aan het licht te brengen. Vaak is een ander al aan het denken zetten, een grote stap richting een oplossing. Tegelijkertijd accepteer ik ook wat ik niet kan veranderen. Maar ik probeer het klein beetje wat ik heb in te zetten om de wereld een stuk mooier achter te laten. Als iedereen zijn deel doet, kom je een heel eind.'

'Door mijn geloof vind ik de dingen die ik doe nog meer de moeite waard.'

Wat heeft je geloof te maken met jouw werk? 

'Mijn relatie met God heeft zeker een rol gespeeld. Door mijn geloof vind ik de dingen die ik doe nog meer de moeite waard. Ik voel me uitgedaagd om me uit te spreken tegen onrecht. Ik heb het gevoel dat we allemaal een doel hebben en dat er iets in mij is geplaatst, wat de moeite waard is om iedere dag voor op te staan. Het geeft me houvast en sturing. Het is een vanzelfsprekend onderdeel van mijzelf en ik neem mijn geloof mee in alles wat ik doe. Ik ben ook lid van een kerk, een groep mensen waar ik ook veel steun uit kan halen. Zij zijn voor mij een soort familie.'

Het is Adventstijd en we leven toe naar kerst. Wat betekent dat voor jou? 

'Kerst is voor mij een moment om stil te staan bij een nieuw begin. De belofte dat alles ooit goedkomt. In het kerstverhaal is daarmee een begin gemaakt. Een week later – met Oudjaar – kijk ik terug op het jaar en maak ik natuurlijk ook weer goede voornemens. Een periode van reflectie én opnieuw mogen beginnen.'

Meer weten over Don? Hier vind je zijn website. 

Kijk hieronder de aflevering met Don terug: