Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Het echte leven voelen: heb je daar een wereldreis of zon voor nodig?

Die eerste warme zomerdag, een spannend optreden dat eraan komt: dat soort gebeurtenissen zorgen voor alertheid, ze brengen ons in beweging. Maar is het nou juist niet de uitdaging om dat ‘echte leven’ te ontdekken onder gewone omstandigheden, vraagt Geert Jan zich af.

Deel:

Het stralende voorjaar en onlangs ook Pasen maken iets duidelijk over ons verlangen naar ‘gebeurtenissen’: de diep gevoelde behoefte aan iets wat beweging veroorzaakt, iets wat anders is en nieuw. Het voorjaar is wel een wat bedrieglijk voorbeeld, want dat zou de indruk kunnen wekken dat wat we verlangen altijd iets aangenaams is. Maar dat is niet de essentie. Zelfs een weinig avontuurlijk en zeer op zijn comfort gesteld type als ik ervaart ook iets van dat gebeurtenis-verlangen als er iets lastigs voorvalt. Als bijvoorbeeld ’s winters alles lam komt te liggen omdat de sneeuw wat onmatig is gevallen. En ik ken zelfs variaties op het gevoel op begrafenissen, of vlak voor een spannend ‘optreden’ of wachtend op een operatie. Dan is er die ervaring van het uitzonderlijke dat het gewone doorbreekt, dat je wakker maakt en laat beseffen hoe bijzonder het leven is.

Stilgezet én in beweging

‘Gebeurtenissen’ brengen ons misschien wel even heel dicht bij onszelf door ons even uit onszelf te halen. Ze brengen je in een staat van verhoogd zelfbewustzijn die je – mooie paradox – juist ook zou kunnen omschrijven als een soort zalige zelfvergetelheid. De ervaring die een gebeurtenis teweegbrengt wordt vaak omschreven als (al dan niet door God) stilgezet worden. Maar ook hier ligt een paradox op de loer: dat ‘stilgezet worden’ is eerder een ‘in beweging komen’, wakker worden uit de stilstand en de geslotenheid waarin we nogal eens verkeren.

Verre reizen of stille retraites

Omdat we allemaal het verlangen naar ‘de gebeurtenis’ kennen, is veel van ons gedrag in tijden dat er niets lijkt te gebeuren misschien wel te verklaren vanuit een ontevreden zoeken naar beweging, naar contact met ‘het echte leven’. We gaan op verre reizen of wagen ons zelfs aan stille retraites. Maar zou dé grote opgave van het leven niet kunnen zijn om de beweging te ontdekken onder gewone omstandigheden? Om, ook als er geen aanleidingen van buitenaf zijn die ons wakker schudden, tot die beweging te komen. De oplettende lezer heeft het natuurlijk allang door: we zitten hier weer eens midden in het gebied dat Kierkegaard aanduidt dat met begrippen als ‘Voorwaarts bewegen’ en ‘de Sprong’.

Jezelf onder ogen durven zien en de momenten gaan (h)erkennen dat je vanuit jaloezie, wantrouwen, onzekerheid, schaamte denkt of wilt gaan reageren, om dan die opmerking niet te maken, of je worsteling met jezelf maar gewoon benoemen tegen degene die tegenover je zit. Het lijkt klein, maar in die momenten, in die reacties ‘gebeurt’ er iets. Iets van wezenlijk belang, iets nieuws, iets kwetsbaars. Iets waarbij je soms even door de grond gaat. Je kunt het er letterlijk benauwd van krijgen of van de weeromstuit gaan hyperventileren. Maar als het er één keer uit is, als je je –om te beginnen naar jezelf- eerlijk uitspreekt en de weerstand doorbreekt, dan is vrijheid je deel. In die ogenschijnlijk onbeduidend kleine momenten bewegen hemel en aarde en gebeurt er iets nieuws. Dan wordt er wereldgeschiedenis geschreven, daar en dan gebeurt de geschiedenis van de Liefde.

Religie van de gebeurtenis

In navolging van Kierkegaard noemt de populaire filosoof Zizek het christendom ‘de eerste en enige religie van de Gebeurtenis’. De Griekse denker Socrates, maar ook heel wat moderne denkrichtingen en therapieën zoeken het in de herinnering: alsof het erop aankomt in onszelf iets terug te vinden. Maar dat is niet de boodschap van Jezus’ leven, sterven en opstanding.

Socrates staat voor de herinnering, voor de herontdekking van de hogere werkelijkheid van de ideeën die zich altijd al in ons bevinden, terwijl Christus een verkondiging is van ‘het goede nieuws’ van een radicale breuk. Dat is de gebeurtenis als een breuk in het normale verloop der dingen, als het wonder van ‘Christus’ opstanding’. (Zizek, Event – filosofie van de gebeurtenis-, p. 39)

Je kunt rond de opstanding de meest ingewikkelde theorieën en theologieën bedenken, maar voor je het weet gaan die niet meer over wat jou en mij te doen staat. Terwijl, zegt Kierkegaard ‘het in de woonkamer is dat het gevecht wordt geleverd’.

Geschreven door

Geert Jan Blanken

--:--