Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Het is tijd voor een gesprek over seks buiten de schaduwen van de schaamte

Deel:

De Amerikaanse predikant Nadia Bolz-Weber vindt het tijd voor een gesprek in de kerk over seks, zonder schaamte. Daarom schreef ze haar nieuwste boek: Shameless, a sexual reformation. Elsa las het en vertelt wat ze ervan vindt. 

afbeelding
afbeelding.

Kijkend uit het vliegtuigraam had ze zich altijd verbaasd om de rechthoekige landbouwgronden waar gewassen in cirkels op groeiden. Tot ze ontdekte dat dit kwam door het bewateringssysteem, dat de velden in concentrische cirkels bewaterde. Het water bereikte domweg nooit de gewassen in de hoeken. 

Dit beeld zet de toon van het boek Shameless van Nadia Bolz-Weber. Ze schreef het voor hen in de hoeken. Voor hen die buiten het ‘bewateringssysteem’ van de kerk zijn gevallen, omdat ze niet voldoen aan ‘Gods plan’: homo’s, transgenders, gescheiden mensen, biseksuelen, zij die aan seks buiten het huwelijk doen, abortus-plegers, zij die vastzitten in een ongelukkig huwelijk, etc.   

Bevrijding van verstikking

De schrijfster koestert een diep-pastorale liefde voor hen die erbuiten vallen. Dit droop er al af in haar eerdere boeken Pastrix en het in het Nederlands vertaalde Vrijspraak voor Losers, en dit is niet anders in dit boek. Als een herder laat ze haar tanden zien bij confrontatie met leeuwen en beren die haar kudde (House for all Sinners and Saints, waar ze vorig jaar afscheid nam als voorganger) bedreigen. In dit boek gaat ze de strijd aan met de leeuw van een verstikkende christelijke seksuele moraal die velen bracht op donkere plekken van schaamte en eenzaamheid.  

Het doel van haar boek is dan ook het doorbreken van die schaamte en eenzaamheid. Ze laat de juicy onderwerpen niet op zichzelf de revue passeren, maar plaatst ze altijd in relatie tot verstikking en bevrijding.
Er wordt na het verschijnen van haar boek gretig gecherrypickt in haar boek en hevig debat gevoerd over zaken als abortus, vrije seks en porno. Allemaal prima, maar het zouden zomaar bliksemafleiders kunnen zijn van datgene waar het haar vooral om gaat: de wurggreep waarin velen verstrengeld zijn om het domme feit dat ‘het’ er stilzwijgend of expliciet niet mag zijn.  

Het is díe wurggreep die Nadia Bolz-Weber in haar boek te lijf gaat. En je kunt jezelf niet losstrelen uit een wurggreep. Dat vereist ruwheid. Ontworstelen doet ze al langer op vele manieren, in haar verschijning, taalgebruik en acties die niet zelden controversieel zijn. En hoewel ik mijzelf zie als een extreem genuanceerd persoon, die nooit haar mate van uitgesproken-zijn zal hebben en best een paar grote vragen heeft bij wat zij schrijft: ik vertrouw en geloof haar, want ze heeft een grote, diepe liefde. 

Seksuele ontwikkeling in eenzaamheid

Het lezen van Shameless is een intense ervaring. Dit, omdat je niet alleen het boek leest, maar tegelijkertijd jezelf en je eigen seksuele ontwikkeling. Het boek kroop met vlagen diep onder mijn huid en bevreemdde tegelijk met passages die een stevig cultuurverschil ontblootten.
Voor zover ik weet heeft de Purity ring nooit een enorme doorbraak gekend in Nederland, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de WWJD-polsbandjes. Ook heb ik nooit een ‘christian charm course’ gevolgd waarin ik een vrouwelijkheids-checklist moest nalopen. Als ik ‘m nu moest invullen, scoorde ik 5 van de 36 punten overigens. A queenlike posture? Nope. Ladylike reserve? Nope. 

Nee, in mijn ontwikkeling en kerkelijke achtergrond was het allemaal veel eenvoudiger: er werd gewoon niet of nauwelijks over gesproken. Ik heb mijn seksuele ontwikkeling in eenzaamheid doorgebracht, wat wellicht voor veel mensen geldt vanwege een universele reserve dit met een ander te delen. Ik had er veel aan gehad als ik wat meer gerust was gesteld, beter nog; aangemoedigd was om mijn eigen seksualiteit te vieren en te verkennen. Maar er heerst zoveel angst voor ‘het beest’ waar deze oersterke drift expliciet of impliciet vaak voor wordt aangezien.  

Ik denk ook dat het tijd is

nadia-bolz-weber-1024x640

Tot op de dag van vandaag worstel ik met argwaan ten opzichte van seksualiteit. Ik zie geen heil in dit bestempelen als diefstal, zoals Nadia dat stelt; dat ik door mijn kerk beroofd ben van een gezonde seksuele ontwikkeling. Dat ik wijsheid ben misgelopen die ik alleen had verkregen als er ruimte was geweest om mijn eigen keuzes en fouten te maken, verschillende minnaars te hebben. Daar geloof ik niet in. Wijsheid kent geen voorwaarden om haar te kunnen verkrijgen. Maar je kunt er maar wat druk mee zijn. 

Nadia Bolz-Weber acht het noodzakelijk om radicaal te breken met de manier waarop veel kerken hun seksuele moraal er doorheen hebben gedrukt, daarmee een groep mensen systematisch uitsluitend. En hier zien we haar Lutherse geest, haar ‘we starten helemaal opnieuw’ – mentaliteit; ‘Lets burn it the fuck down and start over. Because its time.’  

Ik denk ook dat het tijd is. Het is altijd al tijd geweest. Tijd om het geschenk en de diepe spirituele impact van seksualiteit te vieren, te verkennen, koesterend te beschermen. Om de volgende generatie, onze kinderen, aandachtig en vol vertrouwen in wijsheid daarin te begeleiden en vervolgens los te laten.  

Wijsheid als je erdoorheen gaat 

Maar door het verbranden van ‘antiquated, harmful ideas about sex and bodies and gender, vraag ik me af of ze zichzelf ook niet van wijsheid berooft. De wijsheid die je alleen krijgt als je er doorheen gaat, in plaats van omheen. Later in haar boek schrijft ze dingen die lijken in te gaan tegen haar ‘burn it the fuck down’- strategie. Zoals een intiem moment dat ze beschrijft op de dag dat ze twintig jaar getrouwd geweest zou zijn met haar ex:   

My body convulsed with the grief of not feeling loved and nof feeling worthy of love. Id built as strong a dam as I could to keep my sadness hidden, but all the weightlifting and publishing and therapy and church could not stop it.”  

In al haar liefdevolle, pastorale passie verliest ze mij op sommige punten. Bijvoorbeeld op de manier waarop ze het gedachtegoed van kerkvader Augustinus afdoet als projectie van zijn eigen seksuele frustratie (‘een drol die de kerk in barnsteen heeft gegoten’). Veel te kort door de bocht. Of het wél vreselijk vinden, maar geen moreel probleem hebben met haar abortus, ‘omdat het leven start met de adem’. Maar wat te zeggen over psalm 139, de levende God die het leven weeft in de baarmoeder? En overall het te lijf gaan van een schadelijke, beklemmende seksuele moraal door er iets tegenover te plaatsen dat zich te makkelijk laat begrijpen als vrijblijvende losbandigheid. 

Toch enthousiast 

Toch ben ik enthousiast over dit boek. Vanwege de grote verwachtigen die ze heeft van de impact van de heiligheid die ons, zondaren, in genade wordt gegeven. Vanwege de liefde die eruit spreekt. Omdat ik soms hardop moest lachen om absurde anekdotes. Vanwege de tranen in mijn ogen bij passages waaruit zoveel pracht middenin de rauwe werkelijkheid spreekt. Ja, ik ben dankbaar voor dit boek, vanwege de urgentie die het creërt voor gesprek. Gesprek buiten de schaduwen van de schaamte. Waar vergeving, wijsheid en genezing te vinden is.  

En het betere gesprek begint met luisteren. Om te beginnen kun je luisteren naar Nadia Bolz – Weber. Lees dat boek. En maak haar live mee, op het Graceland Festival 2019, waar in ontmoeting altijd ruimte is voor de prangende vragen en kritische noot. 

Lees ook: 4 x Nadia Bolz-Weber 

Schilderij boven: Jan Brueghel de Oude en Peter Paul Rubens – Het aards paradijs met de zondeval van Adam en Eva gemaakt circa 1615. 

Geschreven door

Elsa Eikema

--:--