God geeft een feest, en jullie zijn uitgenodigd - maar o wee als je weigert...

We hebben weer een vraag van een lezer: Adwills. Hij vraagt: Waar slaat het gedeelte uit Matteüs 22:1-14 op? Dit klinkt zó dreigend. De mensen die oorspronkelijk waren uitgenodigd voor het feest weigeren om te komen. Dus ‘vernietigt’ de koning sommigen van hen en hun stad. Vervolgens nodigt de koning anderen uit, ongeacht wie ze zijn, goede en slechte mensen. Maar dan ziet hij die kerel die zo’n ongepast, bontgekleurd Hawaïaans overhemd had aangetrokken naar de bruiloft en die gooit hij eruit, in de uiterste duisternis? Vanwege z’n slechte smaak? En dan zeggen: ‘velen zijn geroepen, maar slechts weinigen uitverkoren’? Ik kan het mensen niet kwalijk nemen als ze er geen trek in hebben om met deze vent om te gaan.

Yep, dit is een rare gelijkenis. Vooral dat stukje over dat ongepaste, Hawaïaanse overhemd. Adwills, welke vertaling lees jij eigenlijk? Haha.

Vier gedachten: één over feestjes, één over wat Jezus van plan is, één over de politiek van Jezus’ in de wereld van de eerste eeuw en één over overhemden.

God geeft een groot feest

De achtergrond van deze gelijkenis is een bruiloft. Dat is bepalend voor het verhaal. De vrijgevigheid van de koning. Belangrijk om te onthouden dat wanneer Jezus vertelt over Gods plannen in de wereld, hij steeds weer het beeld gebruikt van een feest. Een feestmaal, een banket, een viering die dagenlang duurt.

De actie waarom het hier om draait, is uitnodigen. Mensen worden uitgenodigd voor dit feest. Het is belangrijk om op te merken dat een bruiloftsviering geen nieuw beeld is. De tien geboden werden ook gezien als een huwelijksverbond tussen God en Israël. Liefde, samenkomen, huwelijksvoltrekking, geloften, feesten, eten, muziek, viering: allemaal beelden die de schrijvers van de Schriften steeds weer gebruiken om te beschrijven wat God van plan is in de wereld. Als iemand jou zou vragen wat een van de centrale thema’s van de Bijbel is, is dat hoe je zou antwoorden? Dat God een groot feest geeft en dat iedereen wordt uitgenodigd?

Jezus verwerpt religieuze leiders

In dit gedeelte van Matteüs is Jezus in gesprek met de religieuze leiders die hem willen arresteren. Aan het einde van Matteüs 21 zie je dat de religieuze leiders beginnen te beseffen dat de gelijkenissen die Jezus vertelt over hén gaan. En over hun harde harten, hoe ze de draad kwijt zijn in hun manier van leiding geven en theologie bedrijven. Het begint ze te dagen hoe revolutionair zijn boodschap daadwerkelijk is – en dat bevalt ze niet.

Het is belangrijk om dit te zien, want alle gelijkenissen die Jezus vertelt voorafgaand aan Matteüs 22 gaan over deze leiders. Jezus verwerpt de religieuze leiders, degenen die in het verhaal de uitnodiging weigeren. Tegen de hardhorenden moet je meestal op luide toon praten. En dat ons brengt bij een derde punt: politiek.

Opstand tegen Rome

Je kunt deze gelijkenis gemakkelijk lezen en dan tot de conclusie komen dat Jezus hier iets leert over het gewelddadige en vernietigende karakter van God. Tenminste, als je er vanuit gaat dat Hij de rol van koning in het verhaal inneemt. Maar dit verhaal heeft een context. Veel mensen in de tijd van Jezus stonden te popelen om op een gewelddadige en vernietigende manier in opstand te komen tegen het Romeinse Rijk. Er waren een paar bewegingen in Israël die mensen aanspoorden om zich aan te sluiten bij hen en de wapens op te nemen tegen Rome.

Jezus houdt vol dat, als ze hun zwaard opnemen en in opstand komen, Rome hen zal verpletteren. Jezus houdt zijn volk voor dat er nog een andere manier is om Israël te zijn, een manier die geweldloosheid en vrijgevigheid inhoudt. De weg van je vijanden liefhebben. Maar daar willen sommigen niets van weten.

Zijn waarschuwingen die in deze gelijkenis doorklinken, gaan over de gevolgen die een opstand tegen Rome heeft in de echte wereld. Door Jezus te verwerpen brengen ze hun eigen vernietiging teweeg. Ja, hij wil hen redden, maar die redding heeft een heel realistisch randje. Hij wil hen redden van de wraak van Rome die ze over zichzelf afroepen. Wat natuurlijk wel gebeurde, ongeveer één generatie na Jezus: zijn volk kwam in opstand en Rome verpletterde hen.  Rome vernietigde de tempel met de complete inventaris. Zijn waarschuwingen bleken te kloppen.

Zie je hoe gemakkelijk mensen de essentie van zo’n gelijkenis over het hoofd zien? Als je het uitlegt alsof het gaat over God die mensen op een dag zal vernietigen, dan mis je deze zeer reële en prangende mogelijkheid. De mogelijkheid dat tijdens Jezus’ leven op aarde zijn volk hun roeping zou kunnen mislopen en uiteindelijk overweldigd zou worden door Rome. Daarvan probeert hij ze te redden.

Geen bruiloftskleed is respectloos

En dat brengt ons bij het gedeelte over het bruiloftskleed. Als de koning op het feest arriveert, ziet hij iemand die zich niet in bruiloftskleren gestoken had, en hij vroeg hem: ‘Vriend, hoe ben je hier binnengekomen terwijl je niet eens een bruiloftskleed aanhebt?’ De man wist niets te zeggen.

Dus schopt de koning hem eruit. Dat lijkt willekeur, maar het is eigenlijk veelbetekenend. Sommigen stellen dat het traditie was dat degene die het feest organiseerde aan alle gasten feestkleding schonk om te dragen. Het was, op z’n zachtst gezegd, erg onbeleefd en kwetsend om zo’n geschenk af te slaan en te weigeren de kleren te dragen.

Het gaat dus niet over de koning die willekeurig mensen eruit gooit vanwege iets triviaals als de kleding die ze wel of niet dragen, het gaat over deze gast die niet eens de energie kan opbrengen om zelfs maar het minste respect te betonen aan de gastheer die al die moeite heeft gedaan om zo’n feest te geven. Het gaat helemaal niet over iets onbenulligs, gezien het verhaal dat Jezus vertelt.

Met dit specifieke detail richt hij zich op de religieuze leiders die tegenover hem staan. Ze beweren dat zij Gods poortwachters zijn, maar ze hebben totaal geen belangstelling voor wat Jezus te vertellen heeft over over dat nieuwe, dat God door hem heen doet.

Het is briljant hoe Jezus hier het verhaal eindigt met dat kleine detail, waarmee hij in feite tegen hen zegt: Jullie zijn de draad zo ontzettend kwijt dat je het niet eens doorhebt…

De keuze is aan jou: meefeesten of afslaan

En de boodschap voor ons? Je kan de uitnodiging afslaan. Zelf kiezen voor vernietiging. Kiezen om ongelukkig te zijn. Je kan ervoor kiezen om hier en nu je eigen hel te creëren. Of om kleinzielig en egoïstisch en gemeen en hebzuchtig zijn. Je kan de uitnodiging voor het feest afslaan.

Maar dat feest zal hoe dan ook losbarsten. Zonder jou. Daarom kunnen veel toespraken over Gods liefde op den duur sentimenteel klinken, als ze je niet duidelijk ertoe oproepen om te kiezen voor het leven, voor liefde, vreugde, vrede, overgave en vrijgevigheid. Wat je kiest is belangrijk, en je gedrag ook. Net zoals je bedoelingen belangrijk zijn en je overtuigingen over wie je bent en wat je hier doet.

God geeft een feest en wij zijn allemaal uitgenodigd.