God heeft geen hekel aan werken, wel aan overwerken en te weinig rust nemen…

Het heelal is niet in zes dagen geschapen, het is in zeven dagen geschapen. Op de zevende dag schiep God namelijk de rust. Als je dat er niet bij vindt horen, moet je eens naar een muziekstuk luisteren waaruit elke rust is weggehaald. Of probeer eens een leven zonder pauzes te leiden, en kijk waar het schip strandt. De mensen die ik spreek die dat hebben gedaan, strandden allemaal op dezelfde plek: in de diepten van ellende. Dat maakt het Bijbelse scheppingsverhaal zo prachtig. Het beschrijft een God die eerst zes dagen de tijd neemt voor iets wat een beetje god in een vingerknip gedaan krijgt – en daarna gaat hij een dag lang een luchtje scheppen.

Steeds minder rust en pauze

Dat staat er natuurlijk voor ons. Het staat in dezelfde Thora die ons voorschrijft dat we zes dagen moeten werken, en één dag rust houden. Als God het doet, moeten wij het al helemaal doen, suggereert de tekst. Ik vind het belangrijk om dat vierde van de Tien Geboden vaak te herhalen, omdat rust en pauze steeds minder in ons maatschappelijke repertoire zitten. Tenzij we een kapitaal uittrekken voor drie dagen retraite per jaar, of ons blauw sparen voor een ‘sabbatical’ waarin we onszelf van ervaring naar ervaring jagen totdat we nog uitgeputter terugkomen dan we al waren, maar dat zien onze Instagramvolgers toch niet. Stop! Zes dagen moeten we werken, op dag zeven houden we rust.

Eerlijke arbeid voor je dagelijks brood

Het staat er niet alleen voor ons. Ik sprak een econoom die me er fijntjes op wees dat het ‘zes dagen moeten werken’ een behoorlijke klap in het gezicht is van aandeelhouders, die zeven dagen rust houden en wachten totdat hun kapitaal rendeert dankzij de inspanningen van anderen. Ja, als iedereen zes dagen zou werken, hoefden anderen geen acht dagen per week te zwoegen. Een beetje eerlijke arbeid voor je dagelijks brood is iets goeds, iets gezonds, het geeft je vervulling, een plek in de maatschappij, en genoeg om van te leven, maar niet te veel. God heeft geen hekel aan werken.

Aan overwerken wel. En wie doen dat? Niet de rijken natuurlijk. Die kunnen lange weekenden houden, maar de mensen uit lagere sociaaleconomische klassen hebben die luxe niet. Daarom staat er een lange lijst achter het vierde gebod, met wie er allemaal niet mag werken op die verplichte rustdag. ‘Gij noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch de vreemdeling die in uw steden woont’. Het gaat er niet alleen om dat de upper middle class op vrijdagmiddag een witte wijn mag opentrekken, het gaat erom dat de mensen in sweatshops, de zzp’ers zonder verzekering, de melkkoeien van de samenleving óók onproductief mogen bestaan, elk zevende deel van de week.

Het werk gaat je huis niet uit

De afgelopen anderhalf jaar heeft het werk onze huizen geïnfiltreerd. Het was schitterend dat we veilig konden blijven voor het virus door thuiswerken te normaliseren. Maar het werk gaat je huis echt niet meer uit, het lacht je toe vanuit alle hoekjes in je kamers die vroeger private ruimte waren. Rust nemen is moeilijker geworden en vergt een actieve beslissing en een karakter dat er stug voor gaat.
De eerste vijand tegen wie je het moet opnemen is dan het innerlijke stemmetje van het neoliberale geloofssysteem dat je vertelt dat ledigheid des duivels oorkussen is. Het klinkt vroom en verstandig, maar het dient, net zoals de duivel tijdens de verzoeking in de woestijn, kalmpjes met Bijbelteksten te worden weersproken. God schrijft ons ledigheid voor, zo is het. Omdat die ledigheid geen echte ledigheid is, maar tijd om jezelf te ontledigen en vervolgens te laten vullen met iets anders dan verplichtingen.

Het is inmiddels juli. Je hebt hard gewerkt om niet besmet te worden, om je kleinkinderen op te vangen terwijl je kinderen probeerden thuis te werken, om je kind te begeleiden tijdens het thuisscholen, om via ZOOM te regelen wat je anders in de nabijheid van medemensen had geregeld, om inkomen te houden terwijl je opdrachten wegvielen, om alle ballen in de lucht te houden of van de grond te rapen, om jezelf om te scholen, om de kerk draaiende te houden – en nu is het zomer. De rust gaat jou niet opzoeken, dus ga de rust zelf in Godsnaam opzoeken.