Het ging niet om jou of mij

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Het ging nooit om jou of mij – PopUpGedachte 23 augustus 2018

Documentairemaker Yann Arthus-Bertrand kon maar niet de grote vragen loslaten: ‘waarom is er zoveel lijden in de wereld, waarom voeren we nog steeds oorlog, waarom is er zoveel armoede, waarom vernielen we het milieu op zo grote schaal, waarom kunnen we het niet beter met elkaar vinden? Waarom, waarom, waarom?’ Als een kind dat maar geen vrede wil sluiten met hoe de dingen zijn, als een kunstenaar of wetenschapper die maar door wil graven. En dus interviewden hij en zijn team 2020 mensen in 60 landen in de drie jaar. Met de beelden maakte hij de inmiddels beroemde documentaire HUMAN. Ze vroegen steeds dezelfde simple en essentiele vragen, zoals: ‘Wat was het zwaarste dat je door moest maken in je leven en wat heb je ervan geleerd?’ De grote vragen werden niet direct gesteld maar de pijn werd gezocht, de worsteling. En de documentaire opent met het verhaal van Leonard, een man die een verziekte vorm van liefde kreeg aangeleerd, een vrouw en een kind vermoorde en vervolgens van de moeder van die twee in de gevangenis iets leert over liefde. Als je dat portretje hebt gezien, heb je gegeten en gedronken voor tijden. De diepe kracht die daaruit naar voren straalt, de ontdekking, het donker en het licht in schrille contrasten in een paar minuten. En dan zegt Arthus-Betrand dit over de film: “The spirituality inside the movie was very strange and I think God is in the middle of this movie, in the middle of these people, and I don’t believe in God at all, but I think God is in the movie, definitely,”

Dat vind ik fascinerend. ‘Ik geloof niet in God, zegt hij, maar de spiritualiteit in de film was heel raar. God was midden in de film denk ik, tussen deze mensen en ik geloof helemaal niet in God maar God is in de film, absoluut.’

Deze mensen, de ommezwaai in het leven zoals dat van Leonard brengt niet alleen Leonard bij een heel nieuw heftig, bijna schandalig groots begrip van liefde, het laat de regisseur tegen wil en dank zien wat er in de wereld leeft. Hij gaat op zoek naar de oorzaak van de ellende in de wereld, vindt in die ellende goedheid, grootsheid, liefde en daartussen iets waar hij niet in gelooft, maar waarvan hij heel precies weet wat het is. God. Rare jongens, die kunstenaars.

Ik moet aan dit verhaal denken als ik dit fragment lees vanochtend uit een van de oudste boeken van die Bijbel, duizenden jaren geleden ongeveer als volgt opgetekend: “Zo spreekt de Heer: Ik zal heiligen mijn grote naam, die onder de heidenvolken is ontheiligd, weer eerbied afdwingen en door u aan de volken tonen dat Ik de Heilige ben; zo zullen de volken erkennen dat Ik de Heer ben, luidt de godsspraak van God de Heer. Ik zal u terugvoeren uit de volken, u samenbrengen uit alle landen en u leiden naar uw eigen grond. Ik zal u met zuiver water besprenkelen en ge zult rein worden; van al uw ongerechtigheden en van al uw afgoderij zal Ik u reinigen. Ik zal u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in u uitstorten; Ik zal het stenen hart uit uw lichaam verwijderen en een hart van vlees geven. Mijn geest zal Ik in u uitstorten en Ik zal ervoor zorgen dat ge mijn wetten nakomt en mijn voorschriften nauwkeurig onderhoudt. Ge zult wonen in het land dat Ik uw vaderen gegeven heb; gij zult mijn volk en Ik zal uw God zijn.”

Die godheid brengt dus al die mensen waartegen hij zich hier via de profeet richt (Joodse volk anno toen) terug bij de beschaving, bij onderlinge zorg, bij goedheid en mededogen en zuiverheid. Hij creëert deugers waardoor je bijna weer zou gaan geloven in de goedheid van de mens. Of dus de goedheid van de god zoals Arthus-Bertrand die vond – en dát is dan precies de bedoeling. Eigenlijk lullig. Dat je verzorgd wordt, dat het weer goed met je komt, niet om jou, maar opdat er mensen zullen gaan geloven dat er nog een kracht in de wereld is die met recht God genoemd mag worden, omdat die kracht ‘goed’ is.

Ik heb het al veel vaker gezegd, maar als het ook maar enigszins past citeer ik de joodse Etty Hillesum, die in een concentratiekamp in WO2 schrijft: ‘na die tijd moet toch nog gezegd kunnen worden dat God hier is geweest, en waarom zou ik dat niet zijn, een plek voor God om te verblijven.’ Rowan Williams noemt dat de omkering van elke troostende versie van geloof. Niet om jou een aai over de bol te geven, maar de aai over de bol die je vervloekte hard nodig had, heeft ook een functie voor deze wereld. Opdat we de hoop niet verliezen. Het ging niet om mij of jou alleen, maar dat de wereld, de mensheid, de hoop niet verliest. Want dan zijn we, zogezegd, de pineut. Dat is wel zeker.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart. Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95