Hoe houd je hoop? Plant, snoei, zing, deel en ga naar de pedicure…

Hoop is lastig te vatten, want het komt in veel gedaanten voor. Een veel voorkomende vorm van hoop is de diepmenselijke wens om te ontsnappen aan wat recht voor ons ligt. In plaats daarvan richten we onze blik op een veelbelovende toekomst. Het is een spirituele techniek om dingen te omzeilen. Het werkt, maar ik denk dat het een misvatting is om die ontkenning ‘hoop’ te noemen en ons daarbij op ons gemak te voelen.

Er is ook zoiets als mislukte hoop: hoop die niet is uitgekomen. Soms denk ik dat mislukte hoop zelfs de belangrijkste reden is waarom mensen besluiten dat er niemand naar hen luistert als ze bidden.
Ik vind het verhaal van Jezus en de vijgeboom zo mooi (Marcus 11:13), dat gaat ook over mislukte hoop. Dat verhaal vertelt over Jezus, die hoopte op een late rijpe vijg. Hij zocht in de boom en vergat dat het geen seizoen voor vijgen was. Misschien liep het water al in zijn mond, toen hij erachter kwam dat hij niets zou vinden. Geen vijg, zelfs geen vijg in de knop, geen enkele zoetheid in die laatste dagen van zijn leven waarin dit verhaal zich afspeelt. Hij doet geen moeite om zijn teleurstelling te verbergen als hij de boom vervloekt, volgens Marcus zegt hij tegen de boom: ‘Niemand zal je fruit ooit nog eten’. Ik ben zo blij dat dit verhaal van hem te lezen is. Het laat namelijk zien dat Jezus ook een gewoon mens is zoals wij.

Hopeloosheid is geen truc van God

Hoop mislukt om allerlei redenen, en soms is het onvermijdelijk. Soms – en ik zeg dit voorzichtig - is het mislukken van hoop een kickstart naar een nieuwe manier van kijken, een duw in de rug om de realiteit te omhelzen, precies zoals die is. Dat is niet hetzelfde als zeggen dat alles met een reden gebeurt. Hopeloosheid is niet een van de trucs die God uit z’n mouw tovert. Maar God weet wel hoe hij er samen met jou mee moet omgaan.

In eerste instantie is hopeloosheid een nachtmerrie. Op welke projector je ook rekende om alle hoopvolle beelden te behouden, zodra die projector begint te slippen of sputteren zodat je de pauzes tussen de frames kunt zien, zodra het geluid niet meer overeenkomt met de beelden, en de geluiden langzaam klinken alsof ze onder water zijn opgenomen, is de voorstelling over. Dan blijft er niets anders over dan een leeg scherm met hier en daar een scheur erin.

Het verbaast me dat ook christenen zo vaak vergeten dat er een patroon is van leven, dood en opstanding. Je ziet het in de Bijbel, in de geschiedenis, in de natuur, in het leven: dingen komen soms bruut ten einde. Er moeten graven worden gedolven, er worden klaagliederen gezongen, niet om af te doen aan de ellende, en ook niet om hoop te houden dat het misschien wel meevalt. En daarnaast is er opstanding, hoop.

Leren hoe hoop werkt

Maar hoe werkt die hoop dan? Ik maak sinds een tijd een lijst met dingen waarvan ik zie dat ze onze hoop voeden. Concrete dingen we kunnen doen om te leren hoe hoop werkt, te midden van teleurstelling en dood, maar ook bij verrassende opstandingen en wedergeboortes. Want het is belangrijk dat je die allebei in de gaten houdt. Dat je treurt als de lichten uitgaan aan het einde van de ene lijn, maar dat je ook blij kunt zijn als ergens anders het licht weer aangaat. Anders val je ten prooi aan de illusie dat er alleen maar slecht nieuws is.  

We zijn de mensen van het Goede Nieuws. We hebben geen illusies over hoe hopeloos dingen kunnen zijn, maar weten ook dat hopeloosheid de perfecte emmer met as is om bij de wortels van een pas geplante boom uit te storten. Dan duurt het soms een generatie, of meer, voordat er bloei komt. Maar dat is dus een van de dingen die je moet loslaten.

Plant, snoei, zing en deel

Dit zijn dingen die mij helpen om hoopvol te blijven, en misschien helpen ze jou ook:

1 Plant iets, het liefst iets dat er langer over doet om te groeien. Geef water, bemest en vier de groei. Houd alles bij, met je smartphone, of een tekening. Je kunt bijvoorbeeld oefenen met een tomatenplant. Die plant gaat je niet redden, maar het zaad wel. Zoals in Johannes 12 staat: als de graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft, draagt hij veel vrucht.

2 Snoei iets (let op wat je doet, want je kunt het ook verkeerd doen). Maar snoei en kom terug in de lente om te zien wat er met de overgebleven takken gebeurt. Zoals in Job 14 staat: Voor een boom is er altijd hoop: als hij wordt omgehakt, loopt hij weer uit, er blijven nieuwe loten komen.

3 Zoek iemand om mee te zingen. Dit is namelijk een goed moment voor protestsongs en die heb je in veel verschillende genres. Van Beyonce tot Joan Baez. Doe het via Zoom, of via allerlei geweldige apps, zolang de pandemie duurt. Maar het is geweldig om hoopvolle woorden uit je eigen mond te horen komen, of je die woorden nu zelf hebt geschreven of dat ze door anderen die jouw strijd kennen aan je zijn gegeven. Zoals in Job 29 staat: Ik werd gezegend door de stervende, het hart van de weduwe liet ik zingen van vreugde.

4 Deel goed nieuws. Ik hoorde het verhaal van chef-kok Jose Andres. Hij is de oprichter van World Central Kitchen, een non-profitorganisatie die hij in 2010 begon na de aardbeving in Haïti. Zijn organisatie is vandaag de dag uitgegroeid tot een voedselorganisatie in landen als Colombia, Mozambique, Libanon, Albanië en hotspots over de hele wereld. 'We brengen mensen hoop. Bord voor bord', zei Andres daarover. Tot op heden zijn dat 25 miljoen borden in meer dan 400 steden, en intussen heeft hij meer dan 90 miljoen dollar opgehaald om te kunnen betalen aan zo’n 2400 deelnemende restaurants die hun werknemers daardoor op de loonlijst konden houden tijdens de pandemie. Geef het door. Zoals in Romeinen 10:15 staat: Welkom zijn zij die goed nieuws verkondigen.

5 Als er ergens in de buurt van degenen die goed nieuws verkondigen een doneerknop is, druk er dan op. Zoals in 1Petrus 4 staat: Laat ieder van u de gaven die hij van God gekregen heeft, gebruiken om de anderen daarmee te helpen, zoals het goede gevers van Gods veelsoortige gaven betaamt.

6 Nu wordt het moeilijker. Verander van gedachten over iets. Lees meer over iets waar je een sterke mening en gevoel over hebt, maar waarvan je eigenlijk niet zoveel weet. Maak alvast een lijstje van dingen waar je anders over bent gaan denken in je leven, zodat je niet bang bent om het volgende op te schrijven. Zet de voors en tegens naast elkaar, maar niet te dicht op elkaar.  Dan zie je dat er ruimte is om je in te bewegen, in plaats dat je gevangen zit tegenover elkaar.
En wil je niet van gedachten veranderen? Veroordeel dan anderen ook niet die dat weigeren. ‘Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl de je balk in je eigen oog niet opmerkt? (Matteüs 7:3).

7 Zorg goed voor jezelf. Hoop is namelijk geen sprint. Hoop is een marathon die een goede gezondheid, een gekoesterd hart, een verkwikte geest en zelfs gemanicuurde tenen vereist. Vier de rustdag, de Sabbat. Blijf aan tafels zitten waar je goed wordt gevoed met mensen die je hard aan het lachen zullen maken en veroordeel jezelf niet als je iets fout doet. Zo bouw je niet alleen kracht op, maar ook het plezier dat je nodig hebt om te blijven doen wat je doet. En Sarah Bessey zei ooit: ‘Als je ’s morgens opstaat, stel jezelf dan de vraag: ‘Hoe zou God vandaag over me willen moederen?’

Het is belangrijk dat je onthoudt dat God geen onbekende op het kerkhof is waar je naartoe gaat om je hoop te begraven. Maar vergeet niet dat er een tuinman is die nieuwe bollen in de grond stopt en dat je voor alles wat er volgt de Heilige Geest kunt vertrouwen.

Dit is een bewerking van de speech die Barbara gaf tijdens de Evolving Faith Conference afgelopen najaar.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Barbara Brown Taylor is schrijver, theoloog, professor en priester in de Episcopaalse kerk. In 2014 werd ze door Time Magazine opgenomen in de lijst met de 100 meest invloedrijke personen en ze zat bij Oprahs Super Soul Sunday. Ze schreef maar liefst 15 boeken, met titels als Holy Envy: Finding God in the Faith of Others en Learning to walk in the dark.