Jean-Jacques Suurmond: Zwijgen over geloof om onbegrip buitenwereld te voorkomen…

De klokken van de kerken vallen stil. Op tv worden christelijke programma’s naar het randje van de avond verbannen. Jean-Jacques ziet een groot religieus zwijgen neerdalen in ons land. Zwijgen we steeds meer over het geloof om onbegrip van de buitenwereld te voorkomen?

Laatst maakte ik een theologische workshop mee over dieren en het geloof. De leider van de workshop stotterde. Toepasselijk, zo dacht ik aanvankelijk, dieren hebben immers geen stem. Bij mijn weten zit er zelfs voor de Partij voor de Dieren geen fractielid met roze oren en bevallig krulstaartje in het parlement.

Maar daarna maakte ik een adventsdienst mee waar de voorganger zijn stem was kwijtgeraakt. Hij groette de gemeente met: ‘De (piep) zij met u’. Langzaam begon het mij te dagen wat er met de kerk in Nederland gebeurt. Die wordt tot zwijgen gebracht. Dit besef begon eigenlijk al toen de drie klokken van mijn kerkgebouw in Vlaardingen werden gesloopt. Die klokken hadden een naam: geloof, hoop en liefde.

Gelovigen

Mijn vermoeden werd sterker door wat ik las in dagblad Trouw. Je hoeft geen gelovige te zijn om kerst te vieren, zei cabaretière Claudia de Breij. Het gaat om liefde en licht. O dacht ik, wat betekent dat dan? Want bijvoorbeeld terroristen hebben ook lief. Ze houden zelfs zoveel van hun overtuiging dat ze daarvoor hun leven geven. En dat geeft een hoop licht, al is het de flits van een bom.

In de bijlage van dezelfde krant stelde psychiater Iris Sommer God gelijk aan Sinterklaas. Volgens haar denken gelovigen dat als ze ‘bidden, offers brengen of zich goed gedragen, daarvoor beloond zullen worden’. Dus bidden, je oude buurvrouw helpen en niet je klanten tillen, zouden christenen alleen maar doen om er zelf beter van te worden? Maar geloof ontspant juist onze egocentrische greep op de dingen waardoor we het leven vervlakken en verzakelijken. Ze opent de handen voor wat je niet zelf bedenken kunt.

Religieus zwijgen

Als zelfs goedgebekte cabaretières en psychiaters zo’n onbenullige kijk op het christendom hebben, is het niet gek dat het goddelijke Woord met stomheid geslagen wordt. Vandaar dat theologen workshops over dieren leiden en voorgangers hun stem kwijtraken. De klokken van de kerken vallen stil. Op tv zijn christelijke programma’s naar het randje van de avond verbannen, waar de geluidloze nacht begint. Dit alles doet denken aan de disciplina arcani van de jonge kerk, een oefening waarin je zweeg over het geloof om onbegrip van de buitenwereld te voorkomen.

Ook vandaag daalt er in ons land een groot religieus zwijgen neer. We keren in tot de stilte van het geloof, de stilte van het hart, de stilte van de eindeloze ruimte. Misschien dat we dan vroeg of laat, uit het donker van nog ongeschapen werelden, opnieuw een stem horen. Eerst aarzelend, bedeesd bijna, alsof hij vreest weer verkeerd begrepen te worden:

‘De (piep) zij met u’.