Just Mercy toont in alle hevigheid sporen van het koninkrijk van God #film
Jaap-Harm keek naar de film Just Mercy en begreep ineens weer waarom hij gelooft. ‘Hier worden sporen van het koninkrijk van God zichtbaar!’ Een verhaal over gerechtigheid en vergeving.
Lange tijd vatte ik geloven op als inzoomen op je tekort en je daar schuldig over voelen. In de praktijk voelde ik me vaak vooral schuldig over het feit dat ik me maar zelden schuldig voelde. Het hele concept van een Jezus die moest sterven voor mijn fouten vond ik dan ook maar lastig te vatten. De theorie kon ik nog wel begrijpen, maar in de praktijk ervoer ik er maar weinig van.
Goed nieuws
Een theoloog als Tom Wright bestrijdt deze misvatting over geloven met veel overgave in zijn boeken, soms haast tot vervelens toe. Dat Jezus voor mijn zonden stierf en dat ik daarom naar de hemel mag, ziet hij als een heilloze versmalling van het verhaal dat de Bijbel vertelt. In een poging los te komen van wat me met de paplepel is ingegoten, begin ik steeds beter te begrijpen wat Wright schetst. Geloven gaat verder dan ‘ik en mijn Jezus’. Het is iets wat tijd en ruimte overstijgt. Wereldomvattend goed nieuws. Iets waar ik onderdeel van uit mag maken, maar waar ik zeker niet het middelpunt in ben.
Nog dieper raakte ik hier van doordrongen toen ik vorig jaar een serie preken hield over de Bergrede van Jezus. Die gaat niet over het menselijk tekort, dit gaat over de heelheid die God voor ogen heeft. Iets waar je naar kunt verlangen, hunkeren zelfs. Het goede leven dat je kan vervullen, in plaats van een slecht leven waar je angstvallig afstand van moet doen.
Het gaat om een Koninkrijk dat Jezus heeft aangekondigd als een parallelle werkelijkheid naast de onze. Dat schuurt en prikkelt en ondeugende plaagstootjes uitdeelt aan de heersende machten van deze tijd. Een koninkrijk met een koning die zo anders is dan de machthebbers van deze wereld. En soms gaat dat veel verder dan een plaagstootje. Dan is het een regelrechte confrontatie. De vuist op tafel!
Verlangen naar een andere wereld
Diezelfde vuist kwam op tafel bij Just Mercy. Gedurende de film voelde ik me steeds geprikkeld: hier wordt het koninkrijk zichtbaar! Het verlangen naar die andere wereld werd in alle hevigheid aangewakkerd. En ik voelde me intens dankbaar dat er hedendaagse helden zijn die door hun werk sporen van het koninkrijk in alle hevigheid laten doorbreken. In dit verhaal is die onbetwiste held Bryan Stevenson. Wie hem googelt zal ontdekken dat hij inmiddels 60 jaar oud is, maar nog onverminderd doorgaat met het werk waarvan Just Mercy de kracht laat zien.
De film begint als Stevenson tijdens een stage een gevangene bezoekt in de dodencel en 3 uur met hem praat, terwijl ze 1 uur de tijd hadden gekregen. Het plant een zaadje in het hart van de succesvolle Harvardstudent. Hij besluit zijn zinnen niet te zetten op geld of roem of een gladde carrière, maar te kiezen voor de waarden van dat andere koninkrijk.
In 1989 richt hij Equal Justice Initiative op. Deze organisatie geeft juridische bijstand aan mensen in de dodencel. De gelijke rechtvaardigheid waar ze op doelen heeft te maken met een ontdekking die Stevenson al vroeg tijdens zijn studie deed: een hoop gevangenen in de dodencel hebben nooit een deugdelijk proces gehad. Velen zitten onschuldig vast. Niet zelden werd hun veroordeling gevoed door racisme bij de politie of een jury.
De kracht van het koninkrijk
Just Mercy zoomt in op twee specifieke gevallen. De eerste zaak is die van Herbert Richardson. In zijn geval gaat niet op dat hij onschuldig is. Als Vietnam-veteraan worstelt hij met PTSS. De bom die hij plaatste, ging – hoewel hij dat niet wilde – toch af en kostte een jong meisje het leven. Hij wordt verscheurd door schuldgevoelens. Stevenson probeert hem uit de dodencel te krijgen, omdat de achtergrond van Richardson totaal niet meegenomen is in het proces.
Wat echter de meeste aandacht vraagt in de film is het proces van Walter McMillan, bijgenaamd Johnny D. Deze zwarte man wordt beschuldigd van de moord op een 18-jarig wit meisje, maar het proces rammelt aan alle kanten. Sterker nog, voor de afronding ervan werd hij al in de dodencel geplaatst. Zodra Stevenson zich in deze zaak vastbijt, raakt hij een gevoelige snaar in het plaatsje in Alabama waar de moord gepleegd is. Iemand moet bloeden voor deze misdaad, ongeacht of het de ware dader is.
Als Stevenson steeds meer aanwijzingen vindt die de schuld van de terdoodveroordeelde in twijfel trekken, neemt de weerstand tegen hem toe. Vanaf het eerste moment dat hij in de gevangenis komt en zich geheel moet ontkleden voordat hij de gevangenen kan ontmoeten, tot veel verder in het proces als hij zonder opgaaf van redenen wordt aangehouden door de plaatselijke politie en zelfs een pistool op zich gericht krijgt. Alles is gericht op intimidatie, doortrokken met een zeer grote dosis racisme.
Lees ook: Als zoekende gelovige kun je je laven aan The Two Popes
Het tegenovergestelde van armoede is geen rijkdom, maar gerechtigheid.
Ondanks de weerstand buigt Stevenson niet. Integendeel, steeds koppiger bijt hij zich vast in de zaak. En hoe harder hij dat doet, hoe harder mijn hart begon te juichen: Koninkrijk! Koninkrijk! Koninkrijk! Zoals Stevenson het zelf verwoordt in de rechtszaal: het tegenovergestelde van armoede is geen rijkdom, maar gerechtigheid.
Dat is nu precies de gerechtigheid van het koninkrijk dat Jezus is komen brengen. Dat koninkrijk waarin de vredestichters en barmhartigen en hen die hongeren en dorsten naar gerechtigheid gelukkig te prijzen zijn. Stevenson rammelt door zijn werk aan de deuren van gesloten bastions van racisme, wraak en vooringenomenheid en stelt er gelijkheid, vergeving en openheid tegenover.
Ergens is het jammer dat het geloof van Stevenson maar zo in het voorbijgaan benoemd wordt – hij bezoekt een kerkdienst, hij bidt met een gevangene – maar voor de goede verstaander is het all over the place. De kracht van het koninkrijk heeft geen christelijk stempel nodig om werkzaam te kunnen zijn. Het doordringt alles.
Genade ook voor mij
En mij persoonlijk leidt het weer terug naar Jezus, de koning van dat koninkrijk. Als dit is wat hij is komen brengen, wat hij belichaamt, dan is dat degene die ik wil volgen. Dan durf ik zelfs te zeggen dat ik van hem houd, omdat hij het is die de revolutie ook in mijn hart in gang gezet heeft. En voel ik me zelfs dankbaar dat hij het tekort in mijn leven wil vergeven. Hoe meer ik verlang naar heelheid, hoe scherper me vaak duidelijk wordt dat ik niet voldoe aan het goede leven dat God bedoeld heeft. Zit er meer van de bad guys in het verhaal in mij dan me lief is. Strijd ik struikelend mee voor gerechtigheid, in het nederig stemmende besef dat er ook voor mij genade is.
Just Mercy | Regie: Destin Daniel Cretton | Met: Michael B. Jordan, Jamie Foxx, Brie Larson, e.a. | Nu te zien in de bioscoop
Geschreven door
Jaap-Harm de Jong
