Kalmte redt je heus niet

Rikko Voorberg geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag.

Kalmte redt je heus niet – PopUpGedachte woensdag 26 oktober

Het is vroeg en koud. Licht rillend blader ik weer in mijn bijbel deze ochtend. Op zoek naar verwondering, inspiratie, verandering, vernieuwing. Het is laat geworden gisteravond, ik mocht bij Radio 1 over mijn boek praten. Langs de Lijn en Omstreken, een samenwerking tussen de NOS en de EO. Toen ik achteraf met de redacteur stond na te praten, zei hij: ‘deze uitzendingen zijn ook spannend voor ons, hoor.’ ‘Hoezo?’ ‘Nou, of mensen zullen snappen wat jij bedoelt met die grote vloek, dat is maar de vraag. Maar je hebt het goed gedaan hoor. Nou maar hopen dat ze zijn blijven luisteren naar het eerste keer noemen van dat ‘verdomme’. Zelfs de kleine variant van de grote vloek kwam er maar moeilijk uit. Logisch. En, zei hij, heel eerlijk dacht ik toen ik van je boek hoorde: er is toch al woede genoeg, Rikko. Alsjeblieft. Kalmte hebben we nodig.’

Natuurlijk ging ik daar fel tegenin. Kalmte helpt niet, de kalmte is de reden dat mensen overschakelen naar woede, ze lijken niet gehoord, niet gezien, men reageert kalm afwijzend. Daar komt de woede vandaan. Dan moet je ze niet terug willen duwen in hun hok. ‘Ok,’ zei hij, ‘ok.’ Maar helemaal overtuigd was hij nog niet. Woede was maar gevaarlijk.

En dat is ook zo … neem Jezus Sirach vanochtend, dat relatief onbekende boek wat net de Bijbel niet heeft gehaald, maar er dicht tegenaan ligt. Dit staat er vanochtend: ‘ De slag van een zweep veroorzaakt een striem, de slag van de tong breekt botten.’ En verderop: ‘Over vromen heeft zo’n tong geen macht, ze branden niet in zijn vlammen.’ Taal, uitspraken, woede, sneren, cynische opmerkingen, het maakt meer kapot dan je lief is. Veel meer.

Huiverend zou je afstand nemen, je best doen om een keurig mens te worden.

Gek genoeg is dat niet de weg van Jezus van Nazareth. Je moet echt wel een beetje kiezen: of kalmte kan je redden of Jezus van Nazareth, want je kunt hem absoluut geen ‘kalmte’ noemen. Niet altijd.

Zijn we net gewaarschuwd hoe de tong botten kan breken, dat is exact wat de rabbi doet vanochtend. In een serie ‘wee’ uitspraken maakt hij de religieuze leiders van zijn tijd he-le-maal kapot. Eerst tegen de Farizeeën-groep ‘Wee jullie, de buitenkant van beker en schotel reinigen jullie (dat is religieus voorschrift) maar jullie eigen binnenkant is vol roofzucht en slechtheid. Jullie zijn als ongemarkeerde graven waar de mensen overheen lopen zonder het te weten.’ Daarop zei een wetgeleerde (een andere groep religieuze leiders) tegen hem: ‘Meester, door die dingen te zeggen beledigt u ook ons.’ – en in plaats van gas terug te nemen – Wee ook jullie wetgeleerden! Want jullie leggen de mensen ondraaglijke lasten op, maar raken die zelf met geen vinger aan.’ Ziedend van woede laat hij beide groepen achter in het huis.

Jezus van Nazareth, bottenbreker.

De wijsheid waarschuwt ons, maar blijkbaar is dat geen reden om maar je mond te houden. De wijsheid maant ons om voorzichtig te zijn met je kracht, maar blijkbaar is dat nog geen reden om het ongebruikt in de kast te laten liggen. Keurige mensen kunnen namelijk net zoveel kwaad aanrichten.

De woede van Jezus geldt het machtmisbruik. Mannen in hoge posities die aan anderen, die zelf geen rabbi zijn, zelf niet tot de elite horen, lasten opleggen, hen klein houden en van hen eisen dat ze keurig hun bijdrage leveren aan de godsdienst en de samenleving maar zichzelf vrij stellen.

Woedend is hij omdat het de omgekeerde versie is van wat de maker van de wereld zelf komt doen. Die de mens in nood altijd ontziet, altijd liever zelf de pijn draagt.

Het is terecht dat die redacteur de woede vreest, maar kalmte kan ons niet redden. Tenminste, het kan wel, maar het hoeft niet. Niet als we Jezus van Nazareth geloven én volgen. Dan moet er af en toe ingegrepen worden, met grove woorden onrecht aangewezen en rechtgezet. En het kan dat je op je daarin fouten maakt, maar kalm of stil blijven kan net zo fout zijn, vraag dat maar aan de mensen twee generaties terug.

Er is geen veilige weg. Woede afzweren omdat het voor problemen zorgt? Voor hetzelfde geld krijg je de wind van voren omdat je niet kwaad bent geworden toen het nodig was. Woedend worden over van alles en nog wat? En dan tot de ontdekking moeten komen dat je niet goed geïnformeerd was en je woede verkeerd gericht. Er is geen veilige weg, geen recept waardoor we het altijd goed zullen doen. Sterker nog, het hoeft niet. Het altijd goed doen.

Als we maar ergens altijd gevoel houden voor onrechtvaardige patronen, waar mensen met macht anderen stukmaken – of ze dat nu doen met harde woorden en geweld of met keurige woorden en al dan niet religieuze voorschriften – en als we ons daar maar verzetten met hand en tand. Tegen dat van onszelf en dat van anderen. En dat met vallen en opstaan.

Sirach 28:14-26

Openbaring 12:1-6

Lucas 11:37-52