Lazarus staat op | De oplossing voor alle problemen

Het staat natuurlijk vol met ziekten en rampen, dat heilige boek. Zo ook die ene keer dat het volk te verwend en chagrijnig loopt te klagen, en plotseling gestraft wordt met een slangenplaag. Er gaan veel mensen dood, het volk komt collectief tot inkeer omdat ze begrijpen waar de plaag vandaan komt, en Mozes krijgt de oplossing te horen van God. 

Hij moet een koperen slang laten maken en die op een staak zetten. Als je dan door een giftige slang was gebeten, moest je naar die koperen slang op die staak kijken, en was je spontaan weer genezen. Of je bleef in ieder geval in leven.

Het is een raar verhaal; hiervoor noch hierna komt zoiets voor, een rare oplossing op een naar probleem. Er zijn nog vele plagen met vele oorzaken en verschillende oplossingen, maar een slangenplaag met een koperen slang als oplossing? Dat zie je verder nergens.

Op dit moment zijn we aan het evalueren hoe onze overheid (in samenwerking met organen als het RIVM en het OMT) de eerste twee crisisjaren heeft gemanaged. Een probleem dat leek op eerdere problemen (corona is niet het eerste virus dat ons teistert) en een serie oplossingen die nieuw en oud waren. Een QR, een coronawet, een relatief nieuw type vaccin, lockdowns.

Het is onze collectieve verantwoordelijkheid om al die maatregelen met de kennis van nu te wegen en beoordelen. Welke nemen we mee voor de volgende ronde, komt er überhaupt een volgende ronde of krijgen we heel nieuwe en andere problematiek voor onze kiezen, welke maatregelen waren of leken toen goed, maar moeten we nooit meer nemen?

Die koperen slang werkte maar één keer. Een beetje zoals een grapje maar één keer leuk is, zoals het goede type revolutie maar moeilijk herhaalbaar is, zoals je maar één keer de juiste persoon op de juiste tijd en plaats kunt zijn. 
Daarna is het momentum verdwenen, en veranderen zowel de problemen als de mensen als de maatschappij als de oplossingen. Er is geen heilige graal, geen maatregel die tegen alles werkt, geen toverboek dat op al je vragen het antwoord biedt.

Dat hoopten ze wel, de nakomelingen van Mozes en zijn volk. Ze bewaarden de koperen slang, gaven hem een naam en brandden er wierook voor. Van een dynamisch verhaal hadden ze een statische afgod gemaakt. Ze koesterden de valse hoop dat het koperen ding een 'one size fits all' benadering van alle ellende zou betekenen. Niet, dus. Het ding deed niets meer. Das war einmal. Eeuwen later sloeg een jonge koning de slang aan stukken, en dat was dat dan.

De enige die nog aan de Koperslang zou denken, was Jezus. In een van zijn minst bekende uitspraken, twee verzen voor zijn bekendste uitspraak. 'De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft', zei Jezus. 

Daaruit kun je afleiden dat Jezus zichzelf wél als oplossing voor alle problemen presenteert. Je kunt het ook cruer interpreteren: Jezus kondigt aan dat hij op een staak zal worden gezet, en in de lucht geheven. De koperen slang als zinnebeeld van zijn kruisiging: de kruisiging als teken dat alle mensen in alle tijden en alle plaatsen op hun eigen manieren zullen lijden, en in dat lijden allemaal op hun unieke manier omhoogkijken in de hoop op uitredding. 

Het schilderij boven is van Antoon van Dijck van Mozes en de koperen slang. Het is rond 1618 geschilderd en in eigendom van Museo del Prado in Madrid. Afbeelding via Wikimedia.