Lazarus staat op | Als het leven lek lijkt

PopUpGedachte 26 september 2019 – Als het leven lek voelt

Dat het leven lek voelt. Dat kan, hè? Dat je werkt en speelt en hobbyt en lacht en huilt en kroegt en kerkt en wat dan ook, maar dat het lek voelt. Dat er geen fut in zit. En dat je automatisch je gaat afvragen of het een midlife-crisis is en gouwe ouwe liedjes op zoekt als ‘Is dit nu later’ of ‘is dit nu alles wat er is’. Maar dat je soms nog helemaal niet de leeftijd hebt voor een mid-life en anders nog niet geholpen bent met dat label, want het voelt alsof dat wat je hebt steeds als zand door de vingers glipt.

Dirk de Wachter heeft het erover in zijn beschouwingen over de burn-out. Ik ben geen ervaringsdeskundige nog, wel van dichtbij het een en ander aan meegemaakt – genoeg in elk geval om te beseffen dat ik het niet goed kan zal kunnen beschrijven vanochtend. De leegte, de moeheid, het depressievige, de angst ook soms. Het toont zich op allerlei verschillende manieren.
En Dirk de Wachter, de rockster-psychiater uit België heeft er een paar prachtige analyses van die ik niet direct zo kan weergeven – lees zijn werk, zou ik zeggen – maar een aantal dingen bleven bij me hangen.

1) wees alsjeblieft eens wat minder gelukkig met elkaar. Je hoeft niet zonodig gelukkig te zijn. Die eis van een gelukkig leven die we stellen, vraagt misschien wel veel te veel van ons. Waardoor er weinig ruimte is voor verdriet en lijden. Dat is één.

 2) door het wegvallen van vaste structuren, gezin, woonplaats, bredere familie en kerk ontbreekt een kader waarbinnen je opgroeien plaatsvond, waardoor je in een soort luchtledig groot wordt en dus elke keus jouw eigen persoonlijke keus en verantwoordelijkheid is – en je dat ook allemaal helemaal aan jezelf te danken of helemaal zelf voor elkaar te boksen hebt. Dat is niet te doen.

Ik doe misschien Dirk de Wachter geen recht, maar ik vind een fascinerende eeuwenoude parallel in heel andere woorden in de lezing vanochtend. Geen psychologie hoor, want dat was nog lang niet uitgevonden, maar wel een analyse en een oproep. Dit staat er:

Nu dan – dit zegt de Heer van de hemelse machten: Welke weg zijn jullie ingeslagen? Denk toch na! Jullie hebben veel gezaaid maar weinig geoogst; jullie eten maar raken nooit verzadigd, jullie drinken maar nooit is het genoeg, jullie kleden je maar krijgen het nooit warm; de dagloner krijgt zijn geld maar het verdwijnt in een beurs vol gaten. Dit zegt de Heer van de hemelse machten: Welke weg zijn jullie eigenlijk ingeslagen? Ga naar de bergen, haal daar hout en bouw mijn huis weer op. Met vreugde zal ik het aanvaarden en er mij in al mijn luister tonen – zegt de Heer.- uit Haggaï, Hf. 1

Het Joodse volk is teruggekeerd naar zijn land voor de wederopbouw. En ze hebben hun huizen strak opgebouwd, maar de tempel ligt nog in puin. En ik zie hier even iets anders in dan de actie van Kerk in Actie met kerken herbouwen in Syrië, daar heb ik zo mijn vragen bij. Hier zie je mensen die zaaien, die eten, die drinken, die zich kleden en loon ontvangen, maar het glipt als zand door de vingers. Het voldoet niet, het werkt niet en het is geen midlife-crisis, want ze zijn net begonnen met de opbouw van het land.

Volgens de Eeuwige mist er een centrum, een plek met een verhaal waarbinnen er ruimte is voor je geluk en je lijden, je inzet en dat wat bij de handen afbreekt. Rituelen waarmee je dankt voor de oogst, een plek om te bidden als er verdriet is en te danken als er geluk is. Er ontbreekt zoals in post-christendom Nederland een huis voor de ziel.

Moet Nederland dan maar weer huizen voor de ziel bouwen? Sinds Jezus van Nazaret is de geest uit de tempel ontsnapt  en de wereld overgetrokken. Daar was die altijd al, want de profeten roepen al langer dat bergen en heuvels tot aan de einden der aarde springen en zingen van lof aan de Eeuwige. Maar de behuizing voor de geest, het huis voor de ziel wordt gevormd door mensen rond tafels die eten delen, brood breken, wijn drinken en zich overgeven aan het geloof dat er een God is die zorgt, in alles en ondanks alles.

En door dat vaste punt in het midden van het leven krijgt het loon op je arbeid betekenis: als het veel is dank je, als het te weinig is, leg je het voor. Als het teveel is, deel je, als het te weinig is, ontvang je van anderen. Er ontstaat een gezamenlijke economie, een ander woord voor ‘huishouden’ en zonder huis voor de ziel loopt het huishouden leeg. Dat is de claim van de profeet vanochtend. En het resoneert met wat Dirk de Wachter lijkt te zeggen. Huizen voor de ziel, betekenende verhalen met voorgegeven kaders waarbinnen het leven op z’n plek kan vallen. Wat je ook vindt van kerk en hoe het is vormgegeven, er is iets van zoiets nodig denk ik. Voor iedereen.

Vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.