Lazarus staat op | Aan onze voeten

Aan onze voeten – PopUpGedachte dinsdag 12 januari 2021

‘De wereld ligt aan je voeten. Alles is nog mogelijk. Maak er wat van. Leef!’ Het zijn quotes die passen bij de middelbare school of de jonge ondernemer. Motiverend bedoeld, geuit door mensen die al lang vast zitten in allerlei verantwoordelijkheden waardoor ze niet zo makkelijk kunnen reizen, kiezen of nog vormgeven aan hun leven.
Het klinkt altijd net een beetje te optimistisch, omdat het de hoop verraadt van degene die spreekt, hoop om via het leven van de ander zelf nog een beetje meer te kunnen leven. Want natuurlijk ligt de wereld niet aan je voeten, kopzorgen genoeg, zeker in coronatijden. En je moet ook nog zoveel waarmaken. Naast een goede baan en goede relatie liefst, ook nog zinvolheid, gezondheid, een fit lichaam en genieten, dat moet ook.

Toen ze in Deventer een klooster gingen inrichten voor jongeren, die daar tijdelijk zich konden terugtrekken om in het ritme van het kloosterleven zichzelf weer terug te vinden, bleek dat geen overbodige luxe. Met de overload aan mogelijkheden en verwachtingen en middelen, gaat het lang niet altijd goed met iedereen. Wie moet vechten om te overleven, weet wat hem of haar te doen staat, ook al is het pijnlijk. Maar wat als dat gevecht wegvalt, wat dan? De energie en kracht van zoveel mensen die ik heb gesproken op de vlucht naar Europa is indrukwekkend. Ondertussen weet ik ook dat er voor hen een hele zware tijd zal aanbreken als ze na jaren vechten om te overleven, ergens zullen zijn aangekomen, een status hebben gekregen en dan moeten gaan verwerken wat hen onderweg is aangedaan – en wat ze hebben moeten doorstaan om hier te arriveren.

Toch is in de christelijke spiritualiteit dat idee, dat de wereld aan je voeten ligt, niet eens zover weg. Natuurlijk; allereerst ligt de wereld aan de voeten van de Eeuwige. Maar die heeft een rol bedacht voor dat ene zoogdier met een buitengewone toegang tot de hersencapaciteit en een bewustzijn dat hem en haar in staat stelt om te reflecteren op zichzelf, de wereld en anderen, en aanspreekbaar is. Ergens zou je natuurlijk zeggen dat de mens weinig voorstelt in vergelijking met de macht en de kracht van de natuur. Haarloos en weerloos komt hij ter wereld, hij leeft enkele tientallen jaren met min of meer geluk, verrimpelt en verroest vervolgens om dan begraven te worden. De mens krimpt ineen, net als de dieren op het veld ineenkrimpen als de donder en de bliksem losgaan, hij wordt hopeloos meegezogen door de zee als het water net even wat feller wordt en als er een virus losgaat, zit de hele wereld binnen. Die mens, dat is de mens die aangesproken wordt en aan wiens voeten de wereld ligt. Volgens de psalmdichter vanochtend in elk geval. De 8^e uit het liederenboek Psalmen.

Heer, onze Heer,
hoe ontzagwekkend is uw Naam op aarde!
Wat is dan de sterveling dat U aan hem denkt,
het mensenkind dat U naar hem omziet?

Niet veel minder dan een engel hebt Gij hem geschapen,
hem omkleed met schoonheid en met pracht;
heel uw schepping aan hem onderworpen,
alles aan zijn voeten neergelegd.

Runderen en schapen overal,
ook de wilde dieren op de velden;
vogels in de lucht en vissen in de zee,
al wat wemelt in de oceanen.

Het is een fascinerende tegenstelling. Wat is de mens precies? Een sterveling, nog wel. En toch, briljant gemaakt zo’n mens. Uniek ten opzichte van alle andere zoogdieren. En er ligt iets aan onze voeten. Niet op de manier van de jonge briljante ondernemer, of de middelbare scholier. Maar als verantwoordelijkheid. Jij en ik, aan ons is de zorg toevertrouwd van al het levende en materiële wat ons pad kruist. Bij elke spin en vogel, elke stuk water en elke ander die we tegenkomen, mag de vraag oplichten wat ons te doen staat, hoe te zorgen, wat te betekenen.

Met grote mogelijkheden komt grote verantwoordelijkheid. Soms zien we niet de verantwoordelijkheid en worden heen en weer geslingerd tussen allerlei mogelijkheden – dan maar ff het klooster in te Deventer om weer grond onder de voeten te voelen. Soms zien we niet de mogelijkheden, en gaan we gebukt onder een niet te torsen verantwoordelijkheid. Ook dan is een klooster of een psycholoog of een mentor een uitkomst. Toch gaan ze beide niet weg: de mogelijkheden en de verantwoordelijkheid – en zijn ze voor velen op hun plek gevallen zoals in deze Psalm. Een kwetsbare sterfelijke mens met bijna oneindige mogelijkheden die in het besef dat de wereld aan zijn of haar voeten is gelegd, besluit om te dienen waar hij of zij kan. In de hoop in de zorgzaamheid recht te doen aan de zorgzaamheid waarmee de wereld in elkaar is gezet.

Tot zover vanochtend. Veel losse gedachten, een zoekend tasten naar wat het betekent om mens te zijn – veel meer is het niet – morgen weer een nieuwe popupgedachte en voor vandaag: vrede gewenst, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.