Lazarus staat op | Schaam je vooral niet

Schaam je vooral niet – PopUpGedachte dinsdag 12 oktober 2021

Vandaag vrees ik dat me wel enigszins ga staan te schamen. Tijdens de manifestatie in Den Haag die vanochtend plaatsvindt, georganiseerd door de club die zich Stop Ecocide noemt, ben ik gevraagd om vanuit kerk, geloof of theologie iets te zeggen. Ecocide is volgens de organisatie: de grootschalige beschadiging, de vernietiging of het verlies van ecosystemen – ernstige schade aan de natuur die wijdverspreid of langdurig is. Genocide, maar dan ecologisch. Kan dat niet in het wetboek van strafrecht opgenomen worden als een misdaad tegen de menselijkheid – of dan eigenlijk tegen de natuur. Volgens de club is ecocide al regelmatig gepleegd en dan gaat het over de sleepnetvisserij met verwoesting van totale ecosystemen tot gevolg, dead zones in de Oceaan, plastic soep van een absurde omvang in diezelfde oceaan, ontbossing, olielekken, mijnbouw – het is een deprimerend lijstje. Maar dat is niet het enige wat het een en ander aan schaamte omhoog zal doen komen vandaag. Dit staat er in de lezing vanochtend:

'Broeders en zusters, voor dit evangelie schaam ik mij niet. Het is een goddelijke kracht tot heil van ieder die erin gelooft, allereerst de Jood, maar ook de Griek. Want daarin openbaart zich Gods gerechtigheid, die de mens rechtvaardigt door het geloof en het geloof alleen, volgens het woord der schrift: Die gerechtvaardigd is door het geloof zal leven.’

Ik vrees dat ik me wel een klein beetje schaam voor dat evangelie. Ik ga op dat podium vanochtend het een en ander zeggen, en daar de naam van God en de kerk aan verbinden en dat zijn nou niet per se vanzelfsprekende gasten op manifestaties als deze. En met reden. Ik ben dankbaar dat er een beweging is als de ‘groene kerken’, dat er ‘groene theologie’ bestaat, dat er aandacht is voor klimaat her en der, maar de gemeenschap van christenen of wat zegt in die traditie te staan, loopt nou niet per se voorop als het gaat om het tegengaan van ecocides of het staan voor klimaat, tegengaan van klimaatverandering en radicaal ingrijpen om de uitbuiting van die planeet te voorkomen. Staat er in die tekst vanochtend, geschreven door Paulus aan de Romeinen, iets over goddelijke kracht, gerechtigheid en dat je door het geloof zult léven – nou dan is er wel het een en ander nodig. Want de planeet wordt grondig bedreigd doordat we met elkaar eruit halen wat eruit te halen is,  zonder respect voor leefomgevingen. De natuurvolken die door veel monotheïsten toch als heidenen en achterlijke godsdiensten worden weggezet, hebben het wat dat betreft heel wat beter begrepen. In het monotheïsme is de mens zomaar centraal komen te staan, terwijl dat gezien de Bijbelse teksten écht niet de bedoeling was. De mens stond onderaan in het ecosysteem, als dienende, dragende kracht voor alles wat leeft namens de Eeuwige zelf. Misschien was de mens ergens wel het hoofd van de schepping, maar dan wel hoofd als Christus, die zijn leven geeft om het te redden. Laten we maar even bij de natuuractivisten vragen hoe dat werkt; je leven geven om de planeet te redden. Die weten wel hoe dat moet. Dat is een beetje extreem gesteld, maar het is allemaal niet zover verwijderd van de joods-christelijke teksten als we denken.

De bijbelse teksten staan vol met beelden van juichende bergen en bomen die in de handen klappen, van dalen die oprijzen om de Eeuwige tegemoet te komen en bergen die nederig gaan liggen, van mussen die elk de aandacht hebben van de Eeuwige, ja zelfs de haren op je hoofd. Het land moest elke zeven jaar braak liggen, een jaar lang, en dan mocht je eten van wat er opkwam. Omdat de aarde ook leeft en geeft, als jij het niet omploegt, volzaait en oogst. Dat moesten ze elke zeven jaar weer beseffen; niet jij creëert een leefbare aarde, je leeft omdat de aarde leven geeft, zo is ze gemaakt.

Ik ga me een beetje schamen – niet voor het evangelie zelf, denk ik, wel voor de staat van dienst van kerk en geloof, en vooral voor de staat van de zorg voor de wereld die we geacht worden te verzorgen met heilig ontzag. Maar het is nooit te laat om de draai te maken, mentaal, praktisch, geestelijk – dus ik ga mezelf straks in Den Haag aan de noodzaak en de verbinding met de joodse en christelijke traditie herinneren. Hopelijk draagt het iets bij.

Tot zover de PopUpGedachte vanochtend. Een hele goede dinsdag gewenst, en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.