Lazarus staat op | Beter lomp dan achterbaks

Beter lomp dan achterbaks – PopUpGedachte 15 december 2020

Het is niet altijd makkelijk om ‘nee’ te zeggen, als je ‘nee’ bedoelt. Er zit veel minder confrontatie in ‘ja’ zeggen terwijl je ‘nee’ bedoelt en dan het gewoon niet doen – of nog niet doen. Dan heb je geen gedoe met degene die je de vraag stelt, tenminste nog niet – en je kunt toch doen wat je wilt. Je kunt later altijd nog zeggen dat je het vergeten bent of dat je er een goede reden voor had. Wie weet duikt die reden later nog wel op. Voor nu ben je er in elk geval van af als je instemt. Het is de weg van de minste weerstand. Maar is dat de meest interessante weg? Bij welke weg houd je het meeste contact? Dat is toch zeker de ‘nee’-zegger. Ook als het gaat om spiritualiteit.

Als theologiestudent had ik altijd de beste gesprekken met de jongeren die nog wel linksom of rechtsom enigszins aan de kerk verbonden waren, maar absoluut niet van plan waren zich verder te binden. Er was een coming-of-age ritueel, dat belijdenis-doen heette en het was redelijk vanzelfsprekend dat je dat zo ruim voor je twintigste wel had gedaan. Alle kerkelijke educatie leidde toe naar dat moment. Het was je toewijdingsmoment, je inwijding eigenlijk. Het vergde moed om te zeggen dat je dat niet wilde, of nog niet wilde. Dan gingen er mensen vragen stellen, je was ook van je onderricht nog niet af – duurde het te lang dan wist zo’n kerk niet zo goed wat het met je aanmoest. Er waren er vast ook die dan maar dat ritueel doorgingen, met een 'baat het niet dan schaadt het niet' en dan heb ik in elk geval geen gezeur meer aan mijn kop. Dat weet ik niet zo goed, want waarom zouden ze dat tegen je zeggen. Dan begint het gezeur subiet.

De nee-zeggers waren een mooie club van zelfstandige denkers. Als zij uiteindelijk toch kozen voor de inwijding, dan was die misschien niet meer betekenisvol dan die van de anderen die de gewone route hadden gevolgd, zoals ik, maar het was wel evident zelfstandig doordacht. Degenen die uiteindelijk afhaakten, waren ook de zelfstandige denkers. Was ik er rouwig om als ze afhaakten? Daar was ik veel te jong en onbezorgd voor. Beter afhaken om goede redenen, dan uiterlijk aangehaakt blijven en innerlijk allang vertrokken zijn.

Achterbaks is een beetje een hard woord in de titel, maar het gaat erom dat je buiten- en binnenkant niet correspondeert. En dat kennen we allemaal waarschijnlijk, ik in elk geval wel. Uit de lezing van vanochtend blijkt dat de weigeraars meer perspectief hebben dan de veinzende ja-zeggers. Dit staat er:

“In die tijd zei Jezus tot de hogepriesters en oudsten van het volk: Wat denkt ge van het volgende? Een man had twee zonen. Hij ging naar de eerste toe en zei: Mijn zoon, ga vandaag werken in mijn wijngaard. Goed vader, antwoordde deze, maar hij deed het niet. Toen ging hij naar de tweede en zei hetzelfde. Deze antwoordde: Neen, ik wil niet; maar later kreeg hij spijt en ging toch. Wie van de twee heeft nu de wil van zijn vader gedaan?' Ze zeiden: 'De laatste.' Toen zei Jezus hun: 'Voorwaar, Ik zeg u: de tollenaars en de ontuchtige vrouwen gaan eerder dan gij het Rijk Gods binnen.

Dat Rijk Gods blijft een mysterie, maar het gaat in de brede zin om de zijnstoestand met een levende verbinding met de Eeuwige. In dit leven, misschien ook het volgende. En wie zegt: ammenooitniet, daar begin ik niet aan, niets voor mij, ik ben nog bezig met geld verdienen en kan dat bijzonder goed als ik de regels van de Eeuwige hard in de wind sla – de tollenaars en prostituees, de nouveau riche die rijk wordt van de bezetter – die groep kan tenminste nog spijt krijgen. Maar hoe krijg je spijt als je ‘ja’ gezegd hebt en ‘nee’ doet. Wie blijft er dan aan je trekken? Je mag hopen dat de Eeuwige dan ook nog langskomt, om je te confronteren. Met een verhaal over twee zonen bijvoorbeeld. Of twee dochters. Dan maak je nog een kans.

Zij die wegliepen en uit eigen wil terugkeerden, staan in de verhalen van de Rabbi sterker dan degenen die blijven. In dit verhaal en bijvoorbeeld dat van de verloren zoon. Tijd voor reflectie voor conflictmijders en mensen die zich afvragen of twijfel en het erkennen van innerlijke weerstand wel toegestaan is.

Tot zover vandaag. Een hele goede dinsdag gewenst. Sterkte in de nieuwe lockdown waarin we wakker worden met elkaar en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.