Lazarus staat op | Vertrouwen en verandering

Vertrouwen en verandering – PopUpGedachte dinsdag 17 november 2020

‘Laat eerst maar eens zien dat je veranderd bent, dan kan ik je misschien weer gaan vertrouwen’. Zo’n uitspraak klinkt logisch, maar het is nog niet eenvoudig voor degene die moet veranderen. Kan het wel, veranderen zonder vertrouwen? Of moet het juist andersom? Vindt verandering alleen plaats door vertrouwen, met alle mogelijke ellende van dien.

Je kent misschien de openingsscène van het beroemde verhaal Les Miserables. Als de politie aan de deur van de priester verschijnt met de dief Jean, die de zilveren spullen van de kerk bij zich heeft – duidelijk gestolen – zegt hij: ‘Jean! Wat goed je te zien. Je was nog een en ander vergeten’. De verbouwereerde politie heeft geen idee hoe er mee om te gaan. Er is geen reden tot gevangenneming en in plaats van in de gevangenis, soms ook wel de leerschool van de misdaad genoemd, terecht te komen, komt hij bij de priester in de leerschool van genade en vertrouwen terecht.

Mooie romantiek, leuk voor theater, boek en film. Maar als iemand van je gestolen heeft in het echte leven, trilt zomaar de verontwaardiging door je lijf. Je voelt je genaaid, je vertrouwen is beschaamd, dit moet rechtgezet. Je moet aardig wat uren in totaalmeditatie hebben doorgebracht, denk ik dan, om te kunnen reageren als de Miserables-priester. Zo’n  tegenwoordigheid van geest, of van de hoofdletter Geest.

Kan de ander, die mijn vertrouwen heeft beschaamd in een vriendschap of relatie, dat vertrouwen herwinnen door te veranderen? We zeggen vaak van wel en zo vaak ook terecht. Je wilt je niet opnieuw laten beschadigen, niet zomaar. Er moet werkelijk wat gebeuren bij de ander. Toch is er een basisvertrouwen nodig – dat beschaamd kán worden – om dichtbij genoeg te blijven om de verandering mee te maken. Vertrouwen is kwetsbaar, altijd. En er zijn maar weinig garanties op niet gekwetst worden. Vertrouwen wordt gegeven zodat er verandering mogelijk is, meestal niet andersom.

Vandaag een illustratief verhaal over een man, klein van stuk, hoofd van de afpersende belastingdienst van de bezetter, het tolwezen. Hij is stinkend rijk en een rechtgeaarde landgenoot kijkt hem met de nek aan. De man blijkt geinteresseerd in Jezus van Nazareth en klimt in een boom om hem te kunnen zien als hij langskomt. Dan gebeurt er dit;

“Toen Jezus bij de plaats kwam, keek Hij omhoog en zei tot hem: 'Zacheüs, klim vlug naar beneden, want vandaag moet ik in Uw huis te gast zijn.' Zacheüs kwam snel naar beneden en ontving Hem vol blijdschap. Allen zagen dat en merkten morrend op: 'Hij is bij een zondaar zijn intrek gaan nemen!'

Bij iemand eten is niet een functionele keuze hè? Zo van: dit is een rijk man, die mag mij weleens wat goeds te eten geven. Hij heeft toch teveel.’ Bij iemand eten is het equivalent van diegene tot familie verklaren, nauwe verwantschap. Je identificeren met. Vertouwen, ja. Terwijl het stikt van de mensen in dat dorp die allereerst door deze Zacheus zijn afgeperst en vervolgens hun stinkende best hebben gedaan om niet haatdragend te reageren, die een leven van liefde en toewijding leven en daarvoor best de erkenning van de beste Messias zouden kunnen gebruiken, heult de Man van Nazareth met de vijand. Dan gebeurt er dit:

Maar Zacheüs trad op de Heer toe en sprak: 'Heer, bij deze schenk ik de helft van mijn bezit aan de armen; en als ik iemand iets afgeperst heb, geef ik het hem vierdubbel terug.' Jezus sprak tot hem: Vandaag is dit huis heil ten deel gevallen, want ook deze man is een zoon van Abraham. De mensenzoon is immers gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.'

Eerst vertrouwen, dan verandering. De vrome dorpsbewoners hebben er een nieuwe vrome bij. Ze hebben de erkenning van de Messias niet gekregen. Maar als het hen ging om redding, rechtvaardigheid, schoonheid en heelheid, dan staan ze te juichen en hebben ze er een nieuw zeer gemotiveerd teamlid bij. Ook van hen wordt net als van de Miserables-priester een tegenwoordigheid van Geest gevraagd. Hard nodig om dit soort verhalen te blijven vertellen voor ik in een licht zelfingenomen verontwaardiging de schoonheid van dit soort gelegenheden misloop.

Tot zover de popupgedachte van vandaag. Een hele goede dinsdag gewenst. En vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.