Lazarus staat op | Waar ging het mis?

Waar ging het mis? PopupGedachte dinsdag 26 april 2022

‘Hoe dat nou zit met die zondeval en dat verhaal van Adam en Eva. Waar dat gebeurd is en vooral wanneer? Hoe heeft dat een plek in de evolutionaire ontwikkeling van de mens? Als het dat al heeft.’ Het is zaterdagmiddag en we zitten op een zonovergoten terras, met een half oor luister ik naar de conversatie, terwijl ik de kinderen in de gaten houdt. ‘Dit hoorde ik onlangs’, zegt mijn tafelgenoot. ‘En ik vind er best veel voor te zeggen. Iemand argumenteerde dat de agrarische revolutie misschien wel dat moment was. Dat de mens zich een stuk van de wereld toe-eigende en zei: dit is van mij en de opbrengst van wat hier groeit is van mij. Het leek rijkdom om een stuk van de aarde te kunnen kopen, maar vervolgens moet je het ook met dat stuk van de aarde doen. En zwetend knok je met de soms zo onwillige aarde om aan haar de opbrengst te ontfutselen die jij voor ogen hebt. ‘In het zweet uws aanschijns’ zeggen de oude teksten dan. ‘Zwoegen op het land.’ God over je eigen akker in plaats van in een nomadisch bestaan volgend wat de seizoenen brengen, leven van de route van de kuddes, daar zijn waar de aarde leven geeft en verder trekken als de aarde haar voorraadschuren daar ter plekke sluit.

Het is waarschijnlijk een romantisering van de nomadische levensstijl – en argumenteert de kapitalistische realist: als er teveel mensen zijn, kun je ze niet meer voeden in een nomadische levensstijl. Dat zal – maar de Bijbelse verhalen gaan over waardes, over daar waar het mis gaat en hoe de mens zich daartoe heeft te verhouden om herstel van recht te brengen.

Het was een fascinerende gedachte. En sowieso mag zo’n zondeval verhaal dienen als een lens om naar de hedendaagse werkelijkheid en de geschiedenis van de mens te kijken – het werkt beter als lens dan als historisch verslag van de werkelijkheid, het is geen geschiedschrijving op de manier waarop wij de afgelopen honderden jaren geschiedschrijving zijn gaan doen. Het is een duiding. En dan is de toepassing op de agrarische revolutie, het afgrenzen van je grond, het hebben van bezit en de worsteling met onwillige aarde inzichtgevend – want uiteindelijk zegevieren we over de aarde met kunstmest en machines, om eeuwen en eeuwen later de verzilting en uitputting van diezelfde aarde onder ogen te moeten zien. Waardoor winnen van de aarde, overwinnen van de aarde, uiteindelijk verliezen betekent. We zijn God niet. En het idee van bezit is logisch, niet weg te denken, maar ook problematisch als we absoluut denken; in de zin van ‘wat van mij is, is van mij. Wat van ons is, is van ons en daar hebben we recht op.’

De verslagen van de eerste christelijke gemeentes laten een omkering van de val van de mens zien, een poging daartoe. Een uitbundige realiteit waarin de hemel even de aarde raakt. Dit staat er vanochtend over te lezen:

De menigte die het geloof had aangenomen, was één van hart en één van ziel en er was niemand die iets van zijn bezittingen zijn eigendom noemde; integendeel zij bezaten alles gemeen­schappelijk.

Met kracht en klem legden de apostelen getuigenis af van de verrijzenis van de Heer Jezus en rijke genade rustte op hen allen. Er was geen enkele noodlijdende onder hen, omdat allen die landerijen of huizen bezaten, deze verkochten en de opbrengst ervan meebrachten om aan de voeten van de apostelen neer te leggen. Aan ieder werd daarvan uitgedeeld naar zijn behoefte.

Zo kan bezit weer zegen zijn. Maar eenvoudig is dat niet. Zijn we sterker dan ons bezit? Of betekent bezit dat we door ons bezit bezeten worden? Vandaag als afsluiting een stukje uit dat prachtige lied van Stef Bos, direct geïnspireerd op het Bijbelboek Ruth:

Maar jou land is my land

Jou volk is my volk

Jou taal is my taal

Jou God is my God

Jou droom is my droom

Jou pad is my pad

Jou toekoms my toekoms

Jou hart is my hart

My deel is jou deel

My brood is jou brood

Jou lewe is my lewe

Jou dood is my dood

Tot zover vanochtend. Een hele goede dinsdag gewenst – en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.