Lazarus staat op | Over de hoop en het cynisme

Over de hoop en het cynisme – PopUpGedachte dinsdag 5 april 2022

Er is maar één nieuwsbrief die ik altijd lees, sorry voor alle nieuwsbrief-schrijvers, maar ik kom er domweg niet aan toe. Behalve dus die ene, die van Nick Cave – de zanger die de diepten van het leven zoekt, peilt en brengt. Die met zijn muziek op onnavolgbare wijze de donkere kant van het leven in het licht stelt. Je moet er misschien net van houden, dat zou kunnen – maar los van zijn muzikale smaak, schrijft hij ook brieven. Mensen stellen hem vragen als was hij een woestijnheilige uit de eerste eeuwen na Christus en hij antwoordt op grappige, ontroerende en diepgaande wijze. Deze keer kwam de vraag van Valerio. Valerio bekende dat hij steeds cynischer aan het worden was de laatste jaren en vreesde dit gevoel over te dragen aan zijn kind. Hij eindige zijn vraag met: ‘Do you still believe in us (human beings)’. Een vraag die je God zou stellen of de Messias zelf, maar in dit geval bij meneer Cave terechtkomt – die deze vraag aangrijpt voor een kleine preek over cynisme. Hij schrijft (een paar fragmenten in mijn vertaling):

“Je maakt je terecht zorgen over je groeiende gevoelens van cynisme en je moet maatregelen nemen om jezelf en je omgeving, vooral je kind, te beschermen. Cynisme is geen neutrale houding - en hoewel het bijna niets van ons vraagt, is het zeer besmettelijk en ongelooflijk destructief. Naar mijn mening is het de meest voorkomende en gemakkelijkste van alle kwaden.”

Dan zegt hij dat hij zelf het cynisme heeft moeten afleren:

“Er was een verwoesting voor nodig om de onzekerheid van de wereld te onthullen, van zijn ziel, om te begrijpen dat hij om hulp riep. Er was een verwoesting voor nodig om het idee van sterfelijke waarde te begrijpen, en er was een verwoesting voor nodig om hoop te vinden.” Waarbij hij waarschijnlijk verwijst naar het sterven van zijn vijftienjarige zoon.

Dan zegt hij: “In tegenstelling tot cynisme is hoopvolheid moeilijk te verwerven, stelt het eisen aan ons, en kan het vaak aanvoelen als de meest onhoudbare en eenzame plaats op aarde. Hoopvolheid is ook geen neutrale positie. Het is tegenstrijdig. Het is een strijdbare emotie die het cynisme kan verdelgen. Elke verlossende of liefdevolle daad, zo klein als je maar wilt, Valerio, zoals voorlezen aan je kleine jongen, of hem iets laten zien waar je van houdt, of een liedje voor hem zingen, of zijn schoenen aantrekken, houdt de duivel beneden in het hol. Het zegt dat de wereld en zijn bewoners waarde hebben en het waard zijn om verdedigd te worden. Het zegt dat de wereld het waard is om in te geloven. Na verloop van tijd komen we erachter dat dit ook zo is.”

Nick Cave leert door verlies en tragedie de waarde van leven en vindt geloof en hoop. Misschien wel geen passender tekst in de veertigdagentijd. Het is Jezus zelf die vandaag tegen de religieuze leiders van zijn dagen zegt: '”Gij zijt van beneden. Ik ben van boven. Gij zijt van deze wereld, Ik ben niet van deze wereld. Daarom zei Ik u, dat gij in uw zonden zult sterven, want als gij niet gelooft dat Ik ben, zult gij in uw zonden sterven.”

Cryptische zinnen uit jargon van lang geleden, maar als de man van Nazareth de belichaming is van de hoop van de mensheid – maar tijdgenoten hem afwijzen omdat het zo ingewikkeld is om over te schakelen van hoop en verlangen naar realiteit en daadwerkelijke realisatie van de hoop, dan blijft cynisme over en cynisme is dodelijk, het leidde toen tot een kruisiging – die overigens niet het einde van het verhaal was, maar zoals bij Nick Cave, een heel nieuw begin voor hen die durven geloven en hopen.

Tot zover vanochtend. Een hele goede dinsdag gewenst en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.