Lazarus staat op | Of we niet zo onnozel willen doen

Of we niet zo onnozel willen doen – PopUpGedachte dinsdag 7 juli 2020

Er zijn maar weinig dingen uit het leven die nog écht relevant lijken op ons sterfbed. Een Australisch verpleegster van stervende ouderen had acht jaar haar patienten gevraagd waar ze spijt van hadden. En ze had een top vijf samengesteld met tips voor mensen die nog niet aan het sterven waren. Een van de vijf was: er is meer in het leven dan werk. Andere gingen over vriendschap en jezelf toestaan gelukkig te zijn. Dat laatste betekende vooral dat je niet anderen liet bepalen hoe jij je leven leidde.

Ik moet eraan denken omdat het in de lezing vandaag gaat over afgoden. Van die beelden die ze dan vroeger maakten en waarvoor ze knielden en aan offerden en waardoor men hoopte kracht te ontvangen of leiding of geluk of wat dan ook. En ik weet nooit zo goed wat ik daarmee moet. Ik snap dat gefulmineer van de profeten tegen de afgoden wel, maar wat moet je ermee? Ik ken niemand die zo’n ding thuis heeft staan en áls iemand zoiets heeft, dan is het er vaak eentje van het lokale tuincentrum bedoeld ter decoratie. Of een souvenir uit een ver land dat niet veel meer doet dan stof vergaren en leuke herinneringen boven brengen. Vandaag lees ik dit:

De God van Israël is in de hemel,
Hij handelt zoals Hij verkiest
Hun afgodsbeelden zijn zilver en goud,
door mensenhanden vervaardigd.

Ze hebben een mond, spreken niet
zij hebben ogen, maar zien niet.
zij hebben oren, maar horen niet
zij hebben een neus, maar zij ruiken niet.

zij hebben handen en tasten niet,
zij hebben voeten en lopen niet
er komt geen geluid uit hun keel.
Al even onnozel is hij die ze maakt
en die vertrouwt op hun macht.

Je zou kunnen concluderen dat we als mensen wat minder onnozel zijn geworden. We weten dat zo’n dikbuikig boeddha’tje niet naar ons luistert, ons niet ruikt, hoort, voelt of aanraakt. We zijn verlicht geworden. Bijkomend nadeel misschien voor de profeet is dat we niet alleen de santenkraam van godsbeeldjes bij het afval hebben gezet, maar godsbeeld uberhaupt. Ook de Eeuwige van Israël is de grote afwezige in het leven van mensen.

Als ik even een kleine spade dieper in die tekst graaf, dan gaat het dus om elementen waar de mens op vertrouwt alsóf het luistert, ziet, voelt, ruikt en aanraakt, terwijl het eigenlijk onnozel is en wie erop vertrouwt is al even onnozel.

Is met het verdwijnen van de macht van onnozele godsbeeldjes ook onze onnozelheid verdwenen? Bizar woord, eigenlijk 'onnozel'. De klank is al de betekenis. Onnozel. Onnozelheid. Maar zijn we minder onnozel. Dat kan natuurlijk. Maar dan terug naar de Australische verpleegster. Zij vroeg: 'Heeft u ergens spijt van gehad?' Ze had ook kunnen vragen: 'Bent u onnozel geweest in waar u op vertrouwde?' En ze had misschien dezelfde antwoorden gekregen. Over werk. Dat het onnozel is om te vertrouwen dat werk je gelukkig gaat maken, of meer mens gaat maken, dat werk niet alles op mag slokken, dat werk je niet geeft wat je verlangt, dat werk geen hart heeft dat jou aanvoelt, geen handen heeft die je omarmen, geen ogen heeft die je zien.

Ik vroeg me af wat dan wel ogen heeft om te zien, oren om te horen, een neus om te ruiken – als die beeldjes dat niet zijn. Is dat dan de Eeuwige? De God van Israël? Maar hij/zij/het is geen mens, niet af te beelden. De mens zelf is natuurlijk een rondwandelend contrast met deze tekst. De mens is zelf een poppetje dat ruikt, voelt, aanraakt. Moet je de mens wel aanbidden?

Soms denk ik dat het andersom is. Dat de mens die een godsbeeldje wil dienen, zelf beeld van God is en gediend wordt door de Eeuwige. Niet dat de maker van de wereld op z’n knieën ligt om gelukkig te worden van de mens, maar christelijke spiritualiteit zegt dat de mens een afdruk is van het wezen van de Eeuwige en dat de Eeuwige in de persoon van Jezus van Nazareth zijn leven geeft, voor dit beeld van Hemzelf.
Dat kun je ook onnozel vinden, trouwens, gezien onze staat van dienst. Of het kan je diep dankbaar stemmen en doen besluiten om alles waar je zelf voor knielt uit het raam te kieperen. Wat heb je nog nodig als je gezien bent om te zien, gehoord opdat je hoort, aangeraakt opdat je liefdevol aanraakt?

Tot zover de wat verlate PopUpGedachte van vanochtend. En voor vandaag, vrede gewenst, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.