Lazarus staat op | Wat voor mens ik wil zijn?

Wat voor mens ik wil zijn? – PopUpGedachte donderdag 16 juni 2022

Niet alleen ik, hè? Het is hier niet de plek om u omstandig uit de doeken te doen wat voor mens ik nou precies zou willen zijn. Het is de vraag zelf die interessant is en mij geholpen heeft. Deze vraag had ik graag eerder tegen willen komen, maar het duurde even. Ergens tot in mijn studententijd. Het is een vraag die een alternatief moet vormen voor de vraag: wat is goed en wat is fout? Het is een alternatief voor de gewetenswroeging van een religieus opgevoede puber, die niet goed weet of het hem allemaal gaat lukken om zich aan al die ideaal-geboden te houden die expliciet of impliciet zijn meegegeven. De vraag: ‘Wat voor mens wil ik zijn’ heeft een groeimodel in zich, in plaats van de fameuze weegschaal waar goede daden moeten opwegen tegen slechte daden. Of waar slechte daden allemaal van doorslaggevend gewicht zijn tenzij we ze met wroeging in het hart aan God of de priester voorleggen en er vergeving voor ontvangen. De vraag ‘wat voor mens wil ik zijn’ is de vraag die de checklist, de slavendrijversmentaliteit, de geboden waar je nou eenmaal aan moet voldoen voor je zelf kunt beginnen te leven, overboord kiepert en waar de vraag naar je wil uitspreekt. De vraag naar je ziel. Met vertrouwen. Want in die ziel huist allang het verlangen om een goed mens te zijn. Ik ben geloof ik niet van de school dat alle mensen goed worden geboren of alle mensen ten diepste goede mensen zijn, ik denk ook niet dat dit vast te stellen noch te ontkennen is. Wat wel goeddeels bewezen kan worden is het verlangen van de mens om een goed mens te zijn, tenminste in eigen ogen. Vandaar dat we altijd verhalen verzinnen waarin we ondanks ons falen er toch best goed van afkomen, omdat we niet zo makkelijk kunnen leven met dat we in onze eigen ogen slechte mensen zouden zijn. Denk ik. Kortom: wat voor mens wil ik zijn.

Deze herformulering van de manier waarop je naar jezelf kunt kijken, is extra belangrijk bij het lezen van de tekst van vandaag. Als die namelijk gelezen wordt vanuit de weegschaal methode of vanuit een rücksichtsloze gebodsethiek, dan is die tekst snoeihard en ongenadig. Dat kan natuurlijk, maar zo ken ik de Bijbelse teksten niet. Jezus leert vandaag zijn leerlingen bidden, een eenvoudig Onze Vader gebedje dat eindigt met:

En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven hebben aan onze schuldenaren.
En leid ons niet in bekoring, maar behoed ons voor het kwaad.’

Waar volgens Matteüs dan meteen twee verklarende, dan wel onderstrepende zinnen op volgen:
Want als gij aan de mensen hun fouten vergeeft, zal uw hemelse Vader ook u vergeven; maar als gij niet vergeeft aan de mensen, zal ook uw hemelse Vader uw fouten niet vergeven.

Daar zit je dan met dat ene verschrikkelijke wat je is aangedaan of moet je denken aan die ander, die je echt niet kunt vragen om haar broer, vader, moeder, leraar, dominee, priester of aanrander te vergeven. Dat gaat gewoon niet. Als dit een absoluut gebod zou zijn, zoals ik het bijna automatisch lees, dan is vergeving voor mij onmogelijk als ik niet alles en iedereen te allen tijde vergeef.

Maar als het gaat om wat voor mens ik wil zijn, om deugdethiek, om grote lijnen. Dan snap ik de zin weer. Dan snap ik dat Jezus van Nazareth hier zegt dat als jij een onverbiddelijk wezen bent, dat niet vergeeft tenzij dat je er niet meer onderuit komt – dat de hand over het hart halen een uitzondering is die je bewaart voor heel bijzondere gevallen, dat je in principe iemand z’n overtredingen nadraagt tot hij of zij dezelfde pijn ervaart als jij hebt ervaren door die ander en liefst een beetje meer – dat dan de Eeuwige niet zomaar vergeeft óf nog iets psychologischer: dat de vergeving van de Eeuwige voor jou ook niet aankomt. En andersom, ietsje positiever: dat als je de mens wil zijn die in staat is om te vergeven, dat vergeving bij je hoort om wie je bent, met in achtneming van bijzondere gevallen waar je mee worstelt omdat het nou eenmaal verschrikkelijk veel pijn heeft gedaan en nog doet, dat de Eeuwige dat spiegelt – of beter gezegd: dat de vergeving van de Eeuwige dan aankomt, je kan ontlasten van de shit die je draagt, omdat je het zelf oefent bij anderen.

Het blijft kwetsbare materie maar het zinnetje ‘wat voor mens wil ik zijn’ als vervanging van goed/fout gebodsethiek is zinnig denk ik zo – of je nou gelooft in een God die vergeeft of niet. Het is een genadig zinnetje, met ruimte voor groei. En genade hebben we allemaal keihard nodig.

Tot zover vanochtend. Een hele goede donderdag gewenst, morgen hopelijk weer een nieuwe popupgedachte en voor nu: vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.