Lazarus staat op | Kunnen gunnen is nog niet zo eenvoudig

Kunnen gunnen is nog niet zo eenvoudig – PopUpGedachte donderdag 20 januari 2022

Hoe word je dat eigenlijk: een gunnend mens? Het zou zo chill zijn als je niet als automatische reflex denkt bij het succes van een ander of de waardering voor een ander: Hij wel. Zij krijgt de dingen met twee vingers in de neus gedaan en jij staat hier te klooien.
Het brein wroet zich vast in de vermeende ongerechtigheid, de temperatuur loopt op, de onredelijkheid ook – maar het boeit je allemaal niet wat redelijk is want je gunt die persoon het gewoon niet. Een enkeling kan zich hier niets bij voorstellen, een ander denkt: hoe kent die gozer mij zo goed. Nou, die gozer kent zichzelf een beetje.

Automatisch verzin je redenen waaróm je het een ander niet gunt. Rationalisaties, vergoelijkingen; het is logisch dat ik het niet gun, want diegene heeft z’n best er niet voor gedaan. Of diegene maakt het voor mij moeilijker om te behalen wat ik wil behalen – of logischer, diegene is gewoon een vervelend mens. Als zij of hij of die nou leuk was, ja, dan was het andere koek.

Ik lees vandaag van koning Saul. De allereerste koning over het Joodse volk en dat was een knappe, grote, indrukwekkende kerel maar met een aantal eigenschappen die ik dan bij mezelf herken. Soms, hè? Hier staat dit:

Toen David in die dagen terugkeerde van zijn overwinning op de Filistijn, trokken alle vrouwen uit alle steden van Israël koning Saul zingend en dansend tegemoet, met tamboerijnen, vreugdeliederen en triangels. De dansende vrouwen hieven een beurtzang aan en zongen: ‘Bij duizenden sloeg Saul ze neer, maar David bij tienduizenden!’ Saul was zeer ontstemd en ergerde zich hevig aan die woorden; hij zei: 'Aan David geven zij tienduizenden, aan mij duizenden; alleen het koningschap ontbreekt hem nog maar!’ Vanaf dat ogenblik bekeek Saul David met afgunst.

Dat je op een gegeven moment hóórt wat er gezongen wordt en denkt: verrek, ik ga hier af als een gieter. Zie die David stralen, zie ze naar hem kijken. Daar sta ik dan. Vanaf dat moment wordt het steeds duisterder in de ziel van Saul. Hoe kan dat anders? Hoe had hij anders kunnen kijken. Het is toch logisch?

Als je de wereld ziet als een alles-of-niets spel, waarbij mijn winst jouw verlies is en andersom, dan is er geen andere mogelijkheid dan jaloezie of misgunnen bij de winst van een ander. Maar wat heeft Saul hier verloren? Wie is Saul? Saul is notabene de koning van Israel. Hij representeert dat volk. En hij heeft aan zijn zijde een briljante veldheer die onder zijn vleugels de overwinningen levert. Hij had trots zijn legeraanvoerder aan het volk kunnen representeren en zelf vanaf de troon kunnen gaan doen waar hij goed in was – whatever that may be. Maar hij komt er niet op. Het gaat niet om het bestaan en de veiligheid van het volk, het gaat niet om de toekomst, het gaat niet om het resultaat (hoe gewelddadig hier ook, by the way). Het gaat Saul om Saul. De automatische breinreflex die een blikvernauwing is en je als een boer met kiespijn doet lachen bij het succes van de ander: Hier, die wel hoor. Pfff.

Als het brein automatisch reageert, betekent dat nog niet het einde van de zaak. Door de geschiedenis van het Joodse volk heen, probeert de Eeuwige via profeten, priesters, Jezus en apostelen de mens een universele blik aan te leren, een perspectief dat Eeuwig is. Het gaat niet om jou, ging niet om jou en zal niet om jou gaan. Hoe hard sommige dominees ook proberen te leren dat jij gered moet worden en God jóu specifiek op het oog heeft. Heus, je individualiteit is belangrijk: maar als onderdeel van het grotere geheel. De uitnodiging is om deel te zijn van een beweging die het goede op aarde gerealiseerd ziet worden – en daar zodanig in te geloven dat je kunt leren vieren als dat zichtbaar wordt: waar dan ook, door wie dan ook. Omdat je niet langer gelooft dat de anders winst, jouw verlies is – maar dat als er iets goeds gebeurt, wij allen daar dankbaar, ontroerd, geraakt door mogen zijn. En dat als er iets misgaat, voor wie dan ook – dit ook te maken heeft met ons allemaal.

Dat perspectief is er eentje om te leren, om in te oefenen – het komt ons niet aanwaaien. Misschien dat daarom Saul wel zo prominent als eerste koning in die Bijbel staat. Dit is de eerste reflex van dat wat er in ons leven aan het roer staat – maar de eerste reflex moet nog veel leren. En dat kan ook gewoon. Er is tijd, er is leven, er zijn verhalen. Gelukkig.

Tot zover vanochtend. Een hele goede donderdag gewenst – en vrede, en alle goeds.  

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.