Lazarus staat op | De rijken rijker, de armen armer

De rijken rijker, de armen armer – PopUpGedachte donderdag 27 januari 2022

Het is de logica van de vrije markt. De rijken worden rijker en de armen worden armer. Er was ooit – en sommigen zullen er nog steeds in geloven – de gedachte dat als je de marktwerking maar z’n gang liet gaan, dat er dan een eerlijke verdeling zou optreden. Of dat nu zou zijn door een grote instorting van het systeem, die miraculeus een nieuw evenwicht zou creëren of de gedachte dat als goede mensen veel geld hadden, ze dit ten goede zouden doen komen aan de rest; de trickle-down gedachte, het druppelt wel naar beneden.
Dat zijn allemaal mooie vergoelijkende gedachtes voor een wrange praktijk; de rijken worden rijker, de armen armer en eerlijkheid en evenwicht is ver te zoeken. Het enige wat vrij is in de vrije markt, is de markt – zeker niet de mensen. Er zijn harde regels, boetes, rechtsprocedures nodig om die losgeslagen markt wat in het gareel te houden, anders zou de ellende nog veel groter zijn.

Economisch werkt het zo: de rijken worden rijker, de armen armer. Waarom? Omdat de markt, als we die even personificeren, het de rijken gunt; zij weten hoe het werkt, zij kennen het spel en weten zich aan de regels van de markt te houden. ‘Greed is good’, riep iemand en dat werd een gevleugeld gezegde: Hebzucht is goed. Wie dat snapt en durft het bezit te laten rollen om meer te hebben uiteindelijk, die is koning. Over steeds meer armen.

Waarom deze uitgebreide vrije markt – aanklacht? Omdat er een vergelijkbaar proces speelt bij Jezus van Nazareth. Die zich – zo zou je kunnen zeggen als een concurrent opstelt van de vrije markt, een andere alleen heerser. Iemand die ook zegt vanochtend:

'Want wie heeft zal nog meer krijgen; maar wie niets heeft, hem zal zelfs het laatste worden ontnomen.’

Dat klinkt als de ‘have’s’ die zullen leven en de ‘not-haves’ zullen er onderdoor gaan. Er gaan echter twee zinnen aan deze uitspraak vooraf, die het perspectief een beetje doen kantelen. Jezus zegt: ‘Let goed op wat je hoort: met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden, en er zal je zelfs meer worden toebedeeld.'

Dit gaat niet over geld verdienen, dit gaat over oordelen. Wie hard oordeelt over de ander, wie het leven weigert te delen (zo lees ik het dan), die zal zelf ook op die manier geoordeeld worden en over zich afroepen dat er met hem of haar mogelijk niet veel gedeeld zal worden.

Zo leert de man van Nazareth een andere wet: wie het leren delen, leren vertrouwen, leren loslaten zich heeft toegeëigend, hem of haar zal meer daar van gegeven worden. Wie dat niet vertrouwt, er niet aan wil, die zal hetgeen hij of zij probeert krampachtig vast te houden alsnog verliezen.

Het is een herkenbare wet. En moeilijk te verteren soms, maar wie vreest gekwetst te raken, die kan niet leren liefhebben. De liefde groeit juist door die op het spel te zetten en jezelf op het spel te zetten. Het is een parallelle wereld van die van de vrije markt, maar dan met de zachte waardes van kwetsbaarheid, hoop, genade. Wie durft te hopen, hem of haar zal meer hoop gegeven worden. Wie het al heeft opgegeven, die zal ook het beetje hoop dat er nog was verliezen. Het is geen oordeel dat Jezus van Nazareth geeft, maar een risico, een wetmatigheid die hij aanwijst.

De rijken in het delen worden rijker in het delen. De rijken in het liefhebben worden rijker in het liefhebben. Dat is de uitnodiging, los van de misschien negatieve klank van dat ‘de rijken’. Oefen in het delen en liefhebben en genadig zijn, want het is een groeimarkt, zogezegd.

Jezus van Nazareth preekt hier niet de vrije markt, maar de vrije genade. En nodigt uit om te investeren in die laatste, met winstgarantie voor iedereen.

Tot zover vandaag. Een hele goede donderdag gewenst – en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.