Lazarus staat op | Een blauwdruk voor het leven

Een blauwdruk voor het leven – PopUpGedachte woensdag 8juni 2022

Aan de ene kant zijn we ons leven lang bezig om wetten en regels van ons af te werpen, aan de andere kant zijn we heel ons leven bezig om de wetmatigheden van het leven te begrijpen. Dit zal voor iedereen in meer of mindere mate gelden, maar zowel het proberen af te werpen als het proberen te doorgronden zal niemand vreemd zijn. We zijn blij als we achttien worden en zelf mogen bepalen hoe we leven en we vragen ons tegelijkertijd af hoe het werkt om op een beetje een positieve manier de aandacht van een aantrekkelijke ander te vangen. We willen de ene regels gretig leren en van de andere regels niets weten. We bevrijden ons uit het keurslijf van de betaalde baan – sommigen dan hè – en lezen ons te barsten aan zelfhulpboeken met regels over succes of geluk. Wat je hier uit kunt concluderen, weet ik niet zo goed – behalve dat ikzelf en misschien wel iedereen een nogal tegenstrijdig wezen is. Wordt helemaal interessant als je vader wordt overigens, ik hoor mezelf de zo vermaledijde regels van vroeger tegen mijn kinderen grommen. En ben dan blij dat het me opvalt, dan kan ik er iets mee. Maar wat met al die keren dat ik het niet eens doorheb? Tegenstrijdig, verwarrend. Nog een laatste dan: deze popupgedachte. Ik leg mezelf de regel op dat ik het dagelijks maak. Waarom? Omdat ik me wil toewijden aan deze teksten, deze oude bijbelse gedachten, dat er een ongelofelijke hoop in te ontdekken is wat nodig is voor mij – en misschien wel voor ieder ander. En dat dit de enige manier is. Het is als een sportschool: je betaalt een ander zodat jij je geheel volgens hun regels volkomen af mag beulen.

Één van de meest iconische verhalen van regels en wetten is misschien wel het verhaal van Mozes, die de berg af komt met de stenen tafelen. Hij ziet de mensen onder aan de berg; die hebben het allang opgegeven dat Mozes ooit nog terugkomt en hebben zelf iets bedacht: ze doen vrijwillig afstand van hun goud en zilver, een soort zelfbedachte belasting, laten er een gouden kalf van gieten waar ze dan om heen gaan dansen. En Mozes gooit in diepe frustratie de twee stenen tafelen kapot. Ik herlas het verhaal onlangs omdat ik meedeed met een demonstratie in Rotterdam, de christelijk-conservatieve politieke partijen van Europa waren bijeengekomen en zij zijn goeddeels verantwoordelijk voor de grenspolitiek. Kunstenaars hadden de mensenrechten uitgehouwen in stenen en verschillende sprekers bespraken hoe deze werden geschonden en lieten ze stuk vallen. Het introverhaal zou ik doen en ik besefte dat Mozes niet naar beneden kwam met regels om aan te houden, een CAO of een werkgeversverklaring, hij kwam met een blauwdruk voor een samenleving. Niet alleen de tien geboden maar alle ideeën over recht en onrecht die volgden. En met de boodschap dat je deze alleen tot je eigen ongeluk kon breken. Zoals Europa nu doet, aan de grenzen. De wetten van medemenselijkheid, het recht op asiel, op menswaardige omgang voortdurend, stelselmatig en doelbewust breken. Tot ons eigen noodlot.

Wat zoeken we als we ons verzetten tegen wetten en regels én als we ze zoeken in zelfhulpboeken of online? We zoeken de blauwdruk, het onderliggende patroon. De regels die we domweg zouden moeten volgen, bemoeilijken de zoektocht. Maar dat betekent niet dat we regelloos willen leven of het allemaal helemaal zelf willen uitzoeken – we willen best luisteren. Maar het moet ergens aan die blueprint raken, die blauwdruk die in onze genen geschreven staat, die we meestal tot onze eigen schade en schande overtreden, die veel flexibeler is dan de dogmatische angstcultuur ons leert en veel harder dan de doe-maar-wat cultuur ons probeert wijs te maken.

Ik leerde ooit dat er maar één manier is om te leren onderscheid te maken tussen goed en kwaad, tussen wat aandacht verdient en wat niet – daar zijn geen trucs voor, er zijn alleen mensen die het je voor kunnen leven en die je kunt volgen. Ik kon natuurlijk niet anders dan aan de man van Nazareth denken, die rucksichtlos de regels van zijn tijd breekt én er zijn tijdgenoten mee om de oren slaat, maar dan met de diepgang ervan. Het is bijna niet te volgen, maar fascinerend tot op het bot. Vanochtend zegt hij dit:

In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen : Denkt niet dat Ik gekomen ben om Wet en Profeten op te heffen; Ik ben niet gekomen om op te heffen, maar om de vervulling te brengen.
Want voorwaar, ik zeg u: Eerder nog zullen hemel en aarde vergaan, dan dat een jota of haaltje vergaat uit de Wet, voordat alles geschied is.
Wie dus een van die voorschriften, zelfs het gering­ste, opheft en zo de mensen leert, zal de geringste geacht worden in het Rijk der hemelen, maar wie ze onderhoudt en leert zal groot geacht worden in het Rijk der hemelen.

Wet en Profeten zijn geen CAO of werkgeversverklaring, het zijn beloftes. Beloftes van een goed leven; te beginnen bij het liefhebben van de naaste tot aan het eerlijk delen van bezit en het probleem van schulden. Op zoek naar de blauwdruk, wat we er dan ook van mogen begrijpen, aanvoelen – zodat we langzaam wijs worden. Dat zou toch fantastisch zijn, een beetje wijs worden.

Tot zover vanochtend. Een hele goede woensdag gewenst en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.