Lazarus staat op | Twijfel of twijfel niet, dat is de vraag

Twijfel of twijfel niet, dat is de vraag – PopUpGedachte maandag 17 februari 2020

Twijfel is voor veel gelovigen tot een geloofsartikel verheven ondertussen. Een dogma, zogezegd. Een paradoxaal dogma natuurlijk, maar – zullen ze zeggen – dat is precies het idee, want pas als iets paradoxaal is, dan is het mogelijk waar. Zeker weten we dat niet, want dan zouden we twijfelen aan ons twijfeldogma maar het zou kunnen. Jan Terlouw schreef de prachtige memoires ‘Hoed u voor mensen die iets zeker weten’. Binnen en buiten de kerk is zeker-weten iets geworden om te verketteren, al is het maar een beetje.

En er is iets groots en krachtigs aan twijfel. Het heeft me gebracht waar ik ben en zal me hopelijk nog heel lang vergezellen. Twijfel knaagt aan de troon van zelfingenomenheid, aan de poorten van de uitsluiting en het holt de stok uit om jezelf of de ander mee te slaan. Troon, poort, stok, aangevreten als door een legertje termieten en daar sta je dan. Precies waar we wilden zijn. Niet langer bezig om onszelf af te grendelen van de rest, maar met een open blik in een wereld die niet zo vijandig bleek als we dachten toen we nog van onze troon, van achter onze poort, met onze stok zwaaiden.
Het blijkt dat we een hele hoop kunnen leren van anderen voor wie we soms vreesden dat ze ons van het rechte pad zouden brengen. En God? Hij (of zij of het notabene) blijkt alomtegenwoordig. Scheelt weer de poort sluiten, want je houdt het toch niet binnen. Buitensluiten ook niet. Kortom, twijfel is een zegen.

En een vloek. Dat moet toch ook gezegd. Je kunt niet zomaar zonder twee woorden gaan spreken als je net twijfel ontdekt hebt als een kracht. Gezonde twijfel ondergraaft ook het nieuwe dogma van de twijfel. Het is een mentale toer, maar het kan. Echt. Waarom het kan? Omdat er geen beschrijfbare alomvattende waarheid meer is. De waarheid is er heus, hè? Maar zoals bijna alle wijzen, theologen, dichters en kunstenaars zullen zeggen: we vangen er slechts glimpen van op. En wie een glimp tot een totaal verklaart, doet onrecht aan het geheel van het mysterie. Twijfel aan de twijfel dus, en wel met Jakobus vanochtend. Toch een van mijn favoriete bijbelschrijvers, omdat hij zo stevig oproept tot actie.

Dit staat er: “Schiet iemand van u te kort in wijsheid, dan moet hij haar vragen aan God, en zij zal hem gegeven worden, want God geeft aan allen zonder voorbehoud en zonder verwijt.”

Dat vind ik fantastisch, hè? Oncontroleerbaar natuurlijk ook. Wie zoekt naar bovennatuurlijke godsbewijzen als beenverlengingen of wonderbaarlijke genezingen, die komt er een beetje berooid vanaf met dit ‘wijsheid’. Want controleer het maar eens. Maar wie in het echte leven weet hoe verrekt moeilijk het is om wijze keuzes te maken steeds opnieuw, die krijgt hier misschien een beetje hoop van. En terecht. Maar dan:

“Maar hij moet wel bidden met vertrou­wen, zonder te weifelen. Wie weifelt lijkt op de golven van de zee, die door de wind heen en weer geslingerd worden. Zo iemand, innerlijk verdeeld als hij is en ongestadig in heel zijn gedrag, moet niet menen dat hij iets van de Heer zal verkrij­gen.”

Bam. Daar zit je dan met je twijfeldogma. Denk maar niet dat je ook maar iets krijgt, als je twijfelt. Nou, dan kan ik dus wel inpakken. Want twijfel is het nieuwe heilig. Wat nu? Misschien is het relevant om het even uit elkaar te leggen. Wat wordt hier bedoeld met weifel of twijfel? En wat bedoelden we eerder met weifel of twijfel? Wat was de functie?

De twijfel die de troon, de poort en de stok vermolmt, is er één die maakt dat je niet jezelf en je ideeën tot God verklaart, maar midden in de wereld leert dat je God zelf niet bent maar mens net als de anderen, zoekend, vindend, hopend. En dan dit gebed. Waar gaat het om? Hier gaat het om gebed. Om de vraag stellen. Specifiek om wijsheid. Als je bidt, als je dan je openstelt, als je vraagt om wijsheid – doe het dan niet als optie, als spreiding van je kansen: een beetje van God en een beetje van Maggi.

Ga, dompel jezelf onder, mediteer, zoek, verstil, vertrouw. Geloven in de dingen die je niet ziet is een keuze. Met al mijn twijfel aan de juistheid van mijn eigen opvattingen, heb ik me toegewijd aan het ontdekken van de betekenis van Jezus de rabbi van Nazareth in deze, onze wereld. Dat is mijn belangrijkste drive achter We Gaan Ze Halen, PopUpGedachtes, boeken over vloeken en mijn gebed.

Er is daar een mysterie dat ik enerzijds niet wil definiëren, het ontglipt me steeds maar elke glimp die ik opvang is een geluk, én wat ik anderzijds niet wil loslaten, als focus, als keuze, als toewijding. Zo twijfel ik wel, maar twijfel ik niet. In die ruimte ergens ligt toewijding zonder troon, poort en stok, hoop ik.

Een hele gezegende maandag gewenst. Je kunt alle PopUpGedachtes van de afgelopen jaren terugvinden op Lazarusstaatop.nl – en voor nu: Vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.