Lazarus staat op | Sommigen zien het

Sommigen zien het – PopUpGedachte maandag 20 april 2020

De een ziet een bedreiging, de ander een kans. De een ziet gezelligheid, de ander ziet sociale controle. De één ziet een sukkel, de ander een held. Het is maar net in welk frame het valt. Wat doet die dakloze bij de supermarkt? Is hij zielig, is hij moedig, is hij ondernemend, of is hij stom geweest? Is het iemand die iets van me moet of iemand van wie ik iets hebt te leren? En zo zijn er nog tal van mogelijkheden. Geldt net zo goed voor de vluchteling, de liefhebbende schoonmoeder, zelfs voor het moment dat de kinderen vol vreugde op je af komen stormen. Het ene moment is dat fantastisch, het andere moment wil je wel met je werklaptopje onder de bank kruipen, want er moet nog iets af en dat lukt nu nooit meer, nu dat kleine geboefte jou heeft gevonden.

Wat zie je? Het hangt nogal af van de situatie. Maar volgens de lezing vandaag is er meer te zeggen. Het hangt ook af van hoe je geboren bent. De rabbi van Nazareth komt weer eens met een cryptische gedachte. Over twee manieren om geboren te worden. De fysieke, aardse geboorte. Een mens geboren als kwetsbaar diertje met een onuitputtelijke behoefte aan aanraking, voeding en knuffels. Superschattig – en dat is maar goed ook, anders zou je ze soms. Ja, toch? Man, wat een primaire behoeftes. Alles wat niet goed gaat, is bij pasgeborenen meteen een ramp waar de hele buurt van mag meegenieten. Als de behoefte gestild is, dan is het ook goed ook. En heb je even rust tot een krampje, een honger, een angst, een droom, een wat-dan-ook zich aandient en de behoefte om dat opgelost te zien is onstilbaar. Begrijp me goed, ik heb geen kritiek op baby’s. Het is hoe het gaat. De geboorte van een kwetsbaar mensje gericht op overleven, gedreven vanuit behoefte, die een keel opzet zodra er iets bedreigends is. Empathie is een woord wat pas later geboren wordt. Even de honger uitzitten, omdat papa of mama druk is? Of de bedreiging onderzoeken, omdat er misschien nog niet iets aan de hand is? Dat is een andere fase in het leven. Nu is het roepen en schreeuwen geblazen.

De claim van de rabbi is dat niet iedereen over die fase heenkomt. Althans, zo zou je de lezing van vanochtend kunnen uitleggen. Dat het primaire besef van angst, de grote behoefte aan veiligheid en de ander indelen in bedreiging of iemand die in behoefte kan voorzien – die fase is essentieel voor ons leven. Toch is het nodig dat je ook nog op een andere manier geboren wordt. Dat er een geest in je geboren wordt. Die het fysieke overstijgt, de primaire behoefte, de dierlijke reflex van overleven. Dit zegt Jezus vanochtend:

Verwonder u niet dat Ik u zei: gij moet opnieuw geboren worden.
De wind blaast waarheen hij wil; gij hoort wel zijn gesuis, maar weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat; zo is het met ieder die geboren is uit de Geest.'

Er zijn van die mensen die geen bedreiging zien in de dakloze op de hoek. Ze lijken dat nooit gedaan te hebben ook. Ze zien geen bedreiging in vluchtelingenstromen; sterker nog, ze zien helemaal geen stromen. Ze zien Ahmed en Mohammed en Issa. Ze zien een kans om iets te betekenen, een mens om mee te leven, ze zien een crisis en beginnen te handelen omdat er iets nodig is. Buurtapps en ‘steun je ondernemer’-boxen. Zo zitten ze in elkaar, zegt iemand dan. Nou, zegt Jezus, daarvoor moet er een geest in je geboren worden.

Wat je eigen geboorte betreft, heb je bijzonder weinig in te brengen. Je bent er opeens, je hebt er niet om gevraagd, niet naar verlangd. De geboorte van een leven met een geest, die verder kan kijken dan directe lichamelijke behoefte, die verbinding kan maken met de geest van een ander, de zachtheid, ongrijpbaarheid, alomvattendheid – die geboorte kan verlangd worden. Sterker nog, ik geloof eigenlijk niet dat er mensen zijn die niet ook op die manier geboren zijn. De vraag is alleen waaruit je leeft. Als je twee keer bent geboren, kun je ook steeds kiezen wie je bent, waaruit je leeft. Welke ogen, welke bril?

Niemand weet waar die nieuwe geboorte vandaan komt. Maar het is er. Gelukkig. En het schijnt aanstekelijk te zijn. En leerbaar. Laat ons leren kijken.

Tot zover de PopUpGedachte van vanochtend. Een hele goede nieuwe week gewenst en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.