Lazarus staat op | Woorden, woorden, woorden

Woorden, woorden, woorden – PopUpGedachte maandag 30 november 2020

‘Het is nou eenmaal de manier waarmee we communiceren: woorden’, zei een spreker gisteren in een overigens zeer sympathieke speech. Mijn vader nam na lange jaren trouwe dienst als dominee afscheid van kerk en het officiële werkende leven. Een kerkdienst, muziek, preek en natuurlijk speeches. De spreker verontschuldigde zich voor het feit dat hij aan de lange woordenstroom van de zondagochtend nog weer extra woorden toe ging voegen. Maar het kon niet anders, want woorden zijn ons enige middel. Het tekent de cultuur en de aannames van de gereformeerde wereld waarin ik opgroeide, en niet alleen van die wereld, maar van het hele westerse modernistische gedachtegoed. Mijn vader noemde het in zijn preek verbaliteitsoptimisme. Een vrij briljante term, gevormd door een van de professoren aan onze universiteit. Het idee dat woorden de boel wel zouden kunnen oplossen, als we ze maar zo goed mogelijk gebruiken – en ‘goed’ had dan weinig te maken met spaarzaam, dus als je het nog niet zo goed had gezegd, dan probeerde je het gewoon nog een keer. Want het woord moet het doen, met grote letters.

De beste man had er natuurlijk niet verder naast kunnen zitten met zijn gedachte dat woorden nu eenmaal de manier zijn waarop we communiceren. Goed, ik schrijf er ook altijd een hele serie op de ochtenden tussen zes en zeven, maar wat communiceert er dan? Is dat de gedachte van het vroege opstaan waar alleen in de vrij standaard inleiding aan wordt gerefereerd? Is het de vroege-ochtendmijmering in de stem? Is het de muziek of de intonatie? Of ook dat het per whatsappje in je telefoon dropt of in je podcastlijstje verschijnt, elke ochtend weer? Dat communiceert allemaal. De belangrijkste communicatie vindt plaats tussen de woorden. En als er geen fysiek contact is en mimiek – de elementen die al veel harder communiceren dan welke woorden ook – dan gaan de andere elementen nog harder communiceren: intonatie, sfeer, setting, geluid.

Het woord is maar een beperkt en gebrekkig vehikel wat slechts gebruikt zou moeten worden om in besef van eigen krakemikkigheid te verwijzen naar werkelijkheden die boven haar uitgaan. Er zit grote kracht in woorden, zeggen ze dan, maar dat is maar de vraag. Sommige woorden doen recht aan de werkelijkheid, openen de zintuigen, jagen angst aan of breken de hoop of de tranen open. Anderen vallen zinloos en krachteloos op de aarde. Ze zeggen van muziek dat de stilte tussen de noten de muziek maakt. Ik zou het ons en mezelf gunnen om dat nog meer te beseffen als het om woorden gaat. Dat de woorden die ik zoek, dat zij werkelijkheden als die van de psalmdichter vanochtend begeleiden. Hij schrijft dit. En we hebben alleen de woorden, geen muziek, geen intonatie, slechts een context en dit lied. Dat verwijst naar werkelijkheden die ver boven de woorden uitgaan.

De hemel verkondigt Gods heerlijkheid,
het uitspansel toont ons het werk van zijn handen.
De dag roept het toe aan de volgende dag,
de nacht geeft het door aan de nacht.

Geen woord wordt gesproken, geen stem weerklinkt,
geen enkel geluid is te horen;
toch klinkt over heel de aarde hun roep,
hun boodschap dringt door tot de rand van de wereld.

Woorden als verwijsbordjes en richtingwijzers. Woorden die meteen overbodig worden als datgene waar naar verwezen wordt in beeld verschijnt. Woorden die zich moeten verbergen zodra datgene waarnaar verwezen wordt, in beeld komt.

Geen woord wordt gesproken, geen stem weerklinkt, geen enkel geluid is te horen…

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Dat dus.

Tot zover de PopUpGedachte, een hele goede maandag, en voldoende stilte toegewenst. En vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.