Lazarus staat op | Ik kan toch niet iedereen helpen?!

Ik kan toch niet iedereen helpen?! – PopUpGedachte maandag 4 oktober 2021

Hoever reikt mijn verantwoordelijkheid? Mijn circle of concern moet een beetje matchen met mijn circle of influence. Als ik in elk geval maar zorg voor de mensen om me heen, dan doe ik al heel wat. Ja toch?

De vraag naar de grens van mijn verantwoordelijkheid is een eeuwenoude, ingewikkelde vraag. We kunnen nou eenmaal niet alles en dan is het heel fijn om te weten voor wie je nog wel moet zorgen en voor wie niet. Een van de manieren om jezelf een beetje te ontzorgen, is van een deel van de mensheid zeggen dat het hun eigen schuld is dat ze in de bagger zitten. Denk aan daklozen, vluchtelingen, drugsgebruikers, toeristen. Je zegt gewoon dat ze toch hiervoor kiezen. Om op straat te leven, ons land proberen binnen te komen, te gebruiken of op vakantie te gaan. Dan mag ik ze in principe negeren of ze van de sokken rijden, dat laatste geldt vooral voor toeristen in de stad. Als die op het fietspad lopen, zijn ze werkelijk hun leven niet zeker in de stad. Mensen die normaal vrij sociaal zijn, rijden dan hartverzakkend vlak langs hen heen, hun bijdrage aan de Amsterdamse fietsgerechtigheid onderstrepend met vloeken en scheldwoorden. Toeristen, daar hoef je niet voor te zorgen.

Vluchtelingen zijn in principe je naasten niet – tenminste, dat waren ze niet totdat ze opeens aan onze grenzen opdoken, maar als je ze dan terugduwt buiten je verantwoordelijkheidssfeer of opsluit in vergeetgaten in eigen of andermans land – dan hoef je er niet zoveel mee.

In de lezingen van de dag vandaag zit het beroemde verhaal van de barmhartige Samaritaan. Het klassieke beeld van die Joodse man die afgetuigd wordt langs de weg van Jericho en dan vervolgens door een aartsvijand – de Samaritaan – met gevaar voor eigen leven wordt geholpen en verzorgd terwijl volksgenoten op weg naar de tempel hem ook wel hadden zien liggen, maar schielijk passeerden. Prachtig, grootmoedig, super.

Maar context is king, als altijd. Het verhaal is een antwoord op een vraag. Dit staat er: “In die tijd trad een wetgeleerde naar voren om Jezus op de proef te stellen. Hij zei: 'Meester, wat moet ik doen om het eeuwig leven te verwerven?' Hij sprak tot hem: 'Wat staat er geschreven in de Wet? Wat leest je daar?' Hij gaf ten antwoord: 'Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart en geheel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw verstand; en uw naaste gelijk uzelf.' Jezus zei: 'Uw antwoord is juist, doe dat en ge zult leven.' Maar omdat hij zijn vraag wilde verantwoorden, sprak hij tot Jezus: 'En wie is dan mijn naaste?'

Dan vertelt Jezus van Nazareth het verhaal van de mishandelde man en de twee volksgenoten die passeren en de Samaritaan die komt helpen. Dan stelt hij de vraag:

Wie van deze drie lijkt u de naaste van de man die in handen van de rovers gevallen is?'

Hij antwoordde: 'Die hem barmhartigheid betoond heeft.' En Jezus sprak: 'Ga dan en doet gij evenzo.'

Voor de oplettende lezer: het is niet de vraag of de mishandelde man al dan niet je naaste is. Als iemand langs de weg ligt op een gevaarlijke plaats, moet je die dan beschouwen als je naaste die je moet liefhebben? Of moet je vooral even je focussen op je taak?

Jezus vraagt: wie heeft zich een naaste betoond? Hij verandert de opdracht; heb uw naaste lief als uzelf’ in ‘wees een naaste die liefheeft’.

Jezus van Nazareth verlost van de vraag naar de grens van je verantwoordelijkheid, goddank. Het is een onvruchtbare vraag – bedoeld ook als strikvraag in deze context. Hij legt het hele verhaal bij de luisteraar terug en vraagt of je een naaste wilt zijn. Prima focus voor de dag, dat heeft niets meer te maken met de verantwoordelijkheid van de ander voor zijn of haar misère – het gaat over mijn verantwoordelijkheid om nabij te zijn. Mooie start van de week, denk ik.

Tot zover de PopUpGedachte, een hele goede maandag gewenst – en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.