Lazarus staat op | Maar wat dan met de moedeloosheid?

PopUpGedachte vrijdag 14 juni 2019 – maar wat dan met de moedeloosheid?

Dat vroeg hij me na de lezing gisteravond in de waanzinnig mooie boekhandel van Maastricht, een voormalige kathedraal, waar nu boeken te koop waren. Wat dan met de moedeloosheid? We hadden de hele avond over het goede gepraat. Wat het goede was om te doen. Ik mocht daar iets uit de praktijk over vertellen en de zeer geleerde Marcel Becker, wijsgerige ethiek professor, kwam met de theorie. En ik blijf me altijd een beetje onthand voelen, nog geen 40 en al met een soort wijsheid moeten komen. Fijn dat er dan een professor naast zit die echt iets weet.

Het ging over hoop, geloof en moed. Die quote van Augustinus had ik meegenomen die mijn geloof en denken zo heeft gevormd is deze: Hoop heeft twee prachtige dochters, woede en moed. Woede over hoe de dingen zijn en moed om te durven geloven dat ze niet zullen blijven zoals ze zijn. Ik denk dat het de gedreven rechtvaardigheids-bevechter Antonie Fountain is die mij voor het eerst liet kennismaken met die prachtige tekst.

En toen kwam hij aan het eind naar me toe. Een gestropdaste vrolijke student, die na wat slimme vragen nu zei met een iets andere toon in zijn stem: Maar hoe zit dat dan met moedeloosheid? En een terechte vraag hè, het kan allemaal zo mooi klinken tijdens je lezing, maar soms zie je het gewoon niet meer. Dan wil je best het goede, dan wil je best liefhebben, dan wil je best vergeven of iets aanpakken maar de moed is allang in je schoenen gezonken en door de kieren van je zolen weggesijpeld. En je weet het gewoon domweg niet meer.

In mijn zoeken naar wat woede is, en engagement, en geloof, onder andere tijdens het schrijven van het boek De Dominee Leert Vloeken deed ik een voor mij belangrijke ontdekking. Woede, moed en geloof zijn geen manieren om moedeloosheid en wanhoop te vermijden. Ze worden pas relevant en bruikbaar als de wanhoop heeft toegeslagen. Geloof behoedt je niet voor de wanhoop, het biedt grip als de wanhoop zijn koude vingers om je hart heeft gesloten en je vreest te bevriezen.

Tot mijn vreugde zegt de zeer geleerde Paulus het vanochtend nog weer veel beter. Precies dit in de lezing van vandaag, een lezing die zal klinken in soortgelijke kathedralen in de wereld, soortgelijke als die in Maastricht maar dan nog in gebruik voor de mis, én in kleine kapelletjes waar geen hond meer komt, maar de priester nog stug zijn werk doet. Deze lezing, een tekst van Paulus:

Broeders en zusters, wij dragen een schat in aarden potten; duidelijk blijkt dat die overgrote kracht van God komt en niet van ons. Wij worden aan alle kanten bestookt, maar raken toch niet klem; wij zien geen uitweg meer, maar wij zijn nooit ten einde raad; wij worden opgejaagd maar niet in de steek gelaten; wij worden neergeveld maar gaan er niet aan dood. Altijd dragen wij het sterven van Jezus in ons lichaam mee, want ook het leven van Jezus moet in ons lichaam openbaar worden.

Het is een drama, maar christendom behoedt je dus nergens voor. Alle pijn en lijden die aan wie dan ook gebeurt, hoort bij dat leven van de religieus. Sterker nog, je hebt minder middelen om ze te weerstaan. Er wordt gefronst over teveel drank en drugs, keihard de pijn vermijden door je werk is ook niet waar die religie voor staat, je hart verharden, noem het maar. Er is weinig bescherming. Ze hebben het wel over de schild van het geloof en de helm van het heil, maar dat is met name bedoeld mijns inziens om te voorkomen dat je er andere schilden bij pakt: die van de onverschilligheid, die van het ressentiment, noem het maar.

Je hoeft het niet te zoeken, hè. De pijn. Er is ook gezond verstand, voorzichtig zijn met wie je binnenlaat in je inner circle. Maar het is geen religie die je de pijn spaart, het biedt iets van licht, verbinding, energie ín die pijn. Niet leuk, maar het is niet anders. En je behoudt je menselijkheid, dat wel.

We bouwden ooit met de PopUpKerk een stadskapel, een tijdelijke constructie voor tijdens een stadsfestival. Opgetrokken uit bamboe, een grote bol van vier bij vier meter. Het was zo open als wat en bood geen enkele bescherming tegen de elementen of tegen de blikken van anderen. En toch. Toch voelde je je geborgen als je binnen stond. Puur door die vage vorm om je heen. Meer is het niet. Werkelijk de wereld voelen, de moedeloosheid in je ziel constateren. En dan beginnen te geloven. Een sprankje. Meer is er soms niet, en meer is er soms niet nodig om door te kunnen, een weg te vinden, connectie te herstellen met de ander, met jezelf.

Heb een heel goed weekend! En tot maandag.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.