Lazarus staat op | Maar wat moet je met de pijn?

Maar wat moet je met de pijn – PopUpGedachte vrijdag 22 mei 2020

Eigenlijk is zo’n PopUpGedachte niet eens geschikt om de grootte van een onderwerp als de pijn in het leven van de mens onder de loep te nemen. Wat kun je nu in zeshonderd woorden voor zinnigs zeggen? En toch is pijn zo’n integraal onderdeel van ons leven dat we er niet omheen kunnen. Of je nu als tiener op school je weg probeert te vinden, of dat je als basisschoolkind je vriendjes achter moet laten omdat je verhuist, op die leeftijden maak je al kennis met diepgaand verdriet dat zich in de jaren die volgen zal uitbreiden tot een enorme diversiteit aan soorten van lijden en verdriet.

Elk plezier in het leven kent z’n schaduw, alle geluk kan verloren worden en alle begin heeft een einde. Dat is niet iets om per se depressief van te worden, al kan dat ook gebeuren. De hoeveelheid burn-outs en depressies in het westen van Europa zijn ook niet meer goed bij te houden.

Je zou het ook andersom kunnen zeggen: elk lijden, elke vorm van verdriet, kent z’n momenten van licht en liefde. De meeste mensen van wie ik weet dat ze een burn-out achter de rug hebben, zeggen achteraf dat ze die fase in hun leven niet hadden willen missen. Ik zeg het weleens tegen mensen die vrezen in een burn-out terecht te komen. Soms helpt dat, maar meestal niet. Je wilt de pijn niet als die eraan staat te komen, terugkijkend heeft pijn altijd een ander gezicht. Gek genoeg. Zonder dat er iets wordt afgedaan aan de rauwheid, de verschrikking en de ellende die bij de pijn kan horen, is er altijd ook iets anders. Het kind gaat een ongekende diversiteit aan verdriet tegemoet, want al het geluk is kwetsbaar. Maar andersom geldt het ook, al het verdriet wat een kind nog tegen gaat komen, heeft een partner bij zich in licht en liefde. Soms een te kleine partner, een oneerlijk verschrikkelijk te kleine partner, maar ze is er altijd – tenminste, dat is wat ik tot nog toe kan vaststellen. Misschien wordt dat nog anders, dat kan. Het is niet dat dit licht het minder zwaar maakt of minder oneerlijk, maar het is een opvallend en toch wat troostend feit.

Vandaag zegt de rabbi van Nazareth dit: In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: gij zult wenen en weeklagen, terwijl de wereld zich zal verheugen. Gij zult bedroefd zijn, maar uw droefenis zal in vreugde verkeren. Wanneer de vrouw gaat baren is zij bedroefd omdat haar uur gekomen is; maar wanneer zij het kindje ter wereld heeft gebracht, denkt zij niet meer aan de pijn, van blijdschap dat er een mens ter wereld is gekomen.

De rabbi bereidt zijn leerlingen voor op de verschrikkingen van zijn executie. Een deel van de hen omringende mensen zal gelukkig zijn dat de lastpost, de onruststoker en het gevaar voor de saamhorigheid en de religie verdwenen zal zijn. Maar zij zullen wenen en weeklagen. Daarna zal blijken dat deze pijn niet het einde van de wereld was, maar een nieuw begin. Een onverwoestbaar begin. Als zelfs deze pijn niet de goedheid, de vergeving, de vrede en de eigenwijze onderlinge zorg kan doden, als de machten en krachten die hierarchie van religie en politiek hun tanden hebben stukgebeten, dan staat de mens niets meer in de weg om hoop te houden en te geloven, om te beseffen dat de Eeuwige de mens niet alleen heeft gelaten en de snoeiharde systemen beperkter zijn dan ze willen doen geloven.

Komt uit elke pijn iets goeds ter wereld? Heeft elke pijn dan een doel? Ik geloof het niet. Deze pijn van deze man op dit moment in de geschiedenis wordt niet gerelativeerd. Het is een pijn, aangebracht door het vervloekte kwaad dat zo diep in de haarvaten van onze wereld aanwezig is. Daar wordt niets van gerelativeerd. En tegelijk groeit er iets onverwoestbaars uit dat terug zal zijn te vinden in elke donkere uithoek van ons leven. Een hoop, een vertrouwen, een liefde. Het is niet dat pijn wordt opgelost, weggenomen of betekenis gegeven.

Ik ben dankbaar voor een spiritualiteit die pijn niet probeert weg te verklaren, weg te poetsen, of zelfs goed te noemen. Het is kwaadaardig en lelijk. En tegelijk groeit er altijd iets naast. Is de mens niet aan z’n lot overgelaten. En is de liefde ondanks alles onverwoestbaar. Het vraagt om overgave om het te zien – en die overgave is niet altijd voor handen. Het vraagt ook om open ogen en harten om die liefde te zijn. De tools waarmee de Eeuwige nabij is, dat is zo vaak in de ander. Die jou tegemoet treedt of die door jou tegemoet getreden wordt.

Tot zover vandaag. Een heel goed weekend gewenst, in evenwicht, liefde en met grond onder de voeten. Vrede gewenst, en in alles ook alle goeds. 

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.