Lazarus staat op | Ik beoordeel mezelf niet eens

Ik beoordeel mezelf niet eens – PopUpGedachte vrijdag 4 september 2020

Wie het was, weet ik niet meer. Een cabaretier werd geïnterviewd, zo eentje die vroeger zoon van een dominee was geweest en nu elke keer heel duidelijk moest maken dat hij niets meer met christendom te maken wilde hebben. En dan toch kruipt er af en toe iets onverwachts doorheen, een grap, een lichtheid, een verrassing, een liefde voor dat verhaal. De interviewer had het over het Laatste Oordeel, dat idee waarbij aan het eind der tijden de Eeuwige de boeken open zou doen en iedereen zou beoordelen naar zijn werken. Talloze keren gebruikt in films en in boeken, van science fiction tot literatuur, een fascinerend idee. Dat je uiteindelijk voor God zult staan en jezelf onder ogen moet komen. De interviewer leek afschuw te verwachten, weerstand, weg met het oordeel. Maar tot haar verrassing zei de cabaretier: dat laatste oordeel? Ik vind het fantastisch! Briljant! ‘Maar waarom dan,’ vroeg ze. ‘Dat betekent, zei hij, dat er daarna niet meer geoordeeld wordt!’

Hij had een grafhekel aan dat onderlinge geoordeel, al ben je als cabaretier daar natuurlijk net zo hard mee bezig. Maar dan met kwinkslag, zelfkritiek, grappen. Maar toch, ook oordeel. En hij zag opeens de andere kant van het Laatste Oordeel, dat er daarna geen oordeel meer is. Er sprak een verlangen uit. Rumi-aans bijna, al klonk de cabaretier niet zo Perzisch-filosofisch. ‘Beyond good and evil, there is a garden. I’ll meet you there’. Prachtig beeld, prachtig idee.

Vandaag zegt Paulus tegen zijn luisteraars dat er niet alleen ná het Laatste oordeel geen oordeel meer is, maar ook daarvoor al niet. Paulus leeft al in Rumi’s garden, op een bepaalde manier. Dit schrijft hij:

“Mij is echter niets gelegen aan uw oordeel of dat van enige menselijke instantie. Ik oordeel niet eens over mijzelf. Want al ben ik mij van niets bewust, daarom ga ik nog niet vrijuit. De Heer is het die over mij oordeelt. Oordeelt dus niet voorbarig, voordat de Heer gekomen is. Hij zal wat in het duister verborgen is aan het licht brengen, en openbaar maken wat er in de harten omgaat. Dan zal ieder van God de lof ontvangen die hem toekomt.”

Ik weet niet of het allemaal klopt met wat we leren over leren van feedback. Ik gok dat een coach van een leidinggevende gemiddeld genomen zou afraden om in de personeelsvergadering te zeggen dat je je niets gelegen laat liggen aan het oordeel van de aanwezigen of van iemand überhaupt. Het klinkt nogal hautain.
Maar als je doorleest, lijkt het toch anders te zijn. Paulus oordeelt niet eens over zichzelf. Hij heeft de indruk naar zijn beste weten gehandeld te hebben, maar hij weet het niet. Er is maar één oordeel dat telt en dat is het oordeel van de Eeuwige, een oordeel waar ook de grote Paulus geen inzage in heeft. In die beoordeling zal dat wat zich in het duister afspeelt aan het licht komen. En Paulus lijkt er niet bang voor, hij wil het wel onder ogen zien. Ook als hij gefaald heeft, als de motivaties achter zijn handelen lang niet altijd zuiver zouden zijn geweest, als hij toch de waardes en idealen niet genoeg scherp had, dan weet hij dat deze confrontatie niet komt van een koude rechter, maar van de Eeuwige in wiens dienst hij is getreden, die hem liefheeft. Dat vooral.

Het laatste oordeel is het enige oordeel. En dat is nogal ongrijpbaar voorlopig, dus je doet het er mee. Míjn coach ooit zei: ‘Feedback gaat nooit over jou. Het gaat altijd 100% over de ander.’ Vond ik een boude uitspraak. Maar ik hou daar wel van, dus ga op zoek naar de bedoeling. Hij lichtte toe: ‘Feedback beoordeelt de ander in het licht van eigen verwachten, verlangen en behoeften. Het gaat dus over de ander.’ Interessant, maar het zegt dus eigenlijk vooral iets over de feedbackgever.

Met Paulus denk ik nu dat zelfkritiek hetzelfde werkt: ik beoordeel mezelf in het licht van eigen verwachten van mezelf, verlangens en behoeften. En is dat eerlijk? Paulus denkt van niet. Hij laat het over aan de Eeuwige en gaat verder met wat hij meent dat hem te doen staat. In vertrouwen op de Eeuwige die hem ziet, hem geroepen heeft en hem aan het eind liefdevol en eerlijk in de ogen zal kijken. Hij hoopt dat hij het dan goed gedaan heeft, maar hoe hij het ook gedaan heeft, hij zal het onder ogen zien en thuiskomen. Hij heeft een vrijheid gevonden ten opzichte van de ander en zichzelf door van het Laatste Oordeel het Enige Oordeel te maken. Tot dan, gewoon doen wat goed is en waartoe je geroepen bent. Best wel oké.

Tot zover. Een hele goede vrijdag gewenst, een goed weekend en vrede, en alle goeds

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.