Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Waar je met je spijt heen kunt

Deel:

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Waar je met je spijt heen kunt

Dat was een aardige rit gisteren. Op en neer naar bosrijk heuvelachtig Duitsland op één dag. Samen met Katinka, kunstenares Tinkebell, zochten we Benno L. Althans, de man die bekend werd onder de naam Benno L. en wiens val en verschrikkelijke fouten breeduit door de media zijn uitgemeten. Hij werd wel de ‘zwembadpedo’ genoemd en we leerden iets van zijn verhaal kennen toen hij niet welkom bleek in Leiden (en nergens in Nederland) nadat hij zijn straf had uitgezeten. Ik had toen uit frustratie over de woede richting hem, maar misschien nog wel meer over de gemakkelijke oordelen over de woede richting hem, de facebookpagina Benno L. welkom in onze straat, gemaakt. Met trillende handjes en angst, want zo ver bleek ik toch ook niet af te staan qua onderbuikgevoel van de mensen die in die straat riepen dat Benno L. kapot moest.

Daaruit kwam een ontmoeting voort en hij kwam een jaar lang tweewekelijks naar de PopUpKerk. Leerzame, boeiende en vriendschappelijke tijd. Misschien bestaan er wel geen monsters, dacht ik. En als ze bestaan, dan is hij het niet. Wel een mens met verschrikkelijke fouten op een voor ons bijna onvergeeflijk gebied. En met spijt. Met rauwe, onbevattelijke en bijna oncommuniceerbare spijt en verdriet over alles wat er is gebeurd, wat hij heeft gedaan, wat hij heeft verloren daardoor, alles. En waar moest hij met die spijt heen? De ouders? Sommigen zullen het willen horen, anderen een beetje, anderen helemaal niet. De samenleving? Ach. De rechter, die wel. Die wil het horen. Maar dat is het? En gelooft-ie je? Hij kan dat hart niet zien. Een goddelijke instantie, waarmee je zelf in het reine kunt komen, zodat je verder kunt en die geen genoegen neemt met spijt voor de vorm?

Ik lees vanmorgen het verhaal van Achab, de koning die gisteren nog een onderdaan op basis van onrechtvaardige beschuldigen liet executeren – of eigenlijk liet zijn vrouw dat doen – maar hij was er blij mee. Want nu kon hij de wijngaard van de beste man in bezit nemen. En dan komt Elia, de stem van zijn geweten. De profeet. En alsof het toch een wat lastige horzel is, zegt de koning bij het zien van de profeet: ‘Weet mijn vijand me weer te vinden?’. Hij antwoordde: Ja, maar enkel omdat ge u vermeten hebt kwaad te doen in de ogen van de heer.’ Om vervolgens een fikse onheilsaankondiging over Achab uit te storten die dan zo in zak en as is dat hij in zak en as begint rond te lopen. Kapot is hij ervan. Het is ook een beetje zijn bipolaire karakter, lijkt het. Superblij, koning van de dingen en dan down en depri. Nu down en depri en misschien wel berouwvol. Is het echt? We weten het niet. Maar de eeuwige bromt tegen zijn profeet: ‘Hebt u gezien hoe Achab zich voor mij heeft vernederd? Daarom zal ik het onheil nog even uitstellen tot na zijn dood.’ Het komt wel, maar die spijt van de beste man doet iets.

Achab is nogal een softie. Zijn vrouw vindt dat maar niks en laat die dwarsliggende onderdaan doden. Achab doet dat niet, die ligt te pruilen of de sofa. Nu zit-ie weer in zak en as. En de Eeuwige is al net zo’n softie. Dat is een aardige spiegel in dit verhaal. Ik bedoel: er wordt niks gedáán door Achab. Geen wijngaard teruggegeven, geen landelijke spijt betuigd, geen daad gesteld. Alleen maar zak en as en ja hoor, de Eeuwige strijkt alweer met de hand over het hart. Zachter dan de lezer, is-ie. Veel zachter dan de lezer. En dat is misschien maar goed ook.

Ook in Nederland heeft de rechtsstaat en de rechtsspraak vaak de functie van het beschermen van een dader tegen een lynchmob. En is de straf een manier om het eigen rechter spelen van de samenleving te voorkomen. Het wordt meegewogen in de strafmaat; of daarmee de wraakgevoelens enigszins kunnen worden beteugeld. De rechter is zachter, de goddelijke dus ook. Ze liggen in elkaars verlengde. Zou je niet zeggen in een post-christelijke samenleving als de onze, waarbij volkstammen de kerk achter zich hebben gelaten omdat die moralistisch en ongenadig zou zijn over allerlei pietluttige zaken. De zweep erover.
Benno L., streng katholiek opgevoed, vertelt nog dat de kapelaan vroeger de laatkomer met de volle hand in het gezicht sloeg. Lijfstraffen waren normaal en de kerk liep voorop. De vraag is natuurlijk of die kerk daarmee de wraakzuchtigheid van de samenleving weerspiegelde, de frustratie van een celibataire poging om macht te houden, of die toch wat zwakke god die bij het minste teken van spijt al met de hand over het hart lijkt te strijken.

De Psalmdichter zegt: ‘tegen u, tegen u alleen heb ik gezondigd. Dus wees rechtvaardig in uw oordeel.’ Met het ontstaan van een derde instantie tussen dader en slachtoffer, een derde instantie die anders is dan de onderbuik van de toeschouwer, ontstaat er ruimte voor vergeving, vergoeding, verandering. Dat is de functie van een godheid zoals JHWH dat is. Een plek waar je met je spijt heen kunt, ook als je nog niet naar de ander durft of het niet meer kunt. Zodat je niet vastdraait in je eigen geweten. Jezelf onder ogen komen is nog niet altijd even gemakkelijk, ook als het gaat over hele kleine dingen. De oude Bijbelse teksten zeggen dat degene onder wiens ‘ogen’ je in deze wereld leeft zachter is dan het eigen geweten en zachter dan de omstanders. En nu dat nog leren geloven.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.


afbeelding
afbeelding.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95

Geschreven door

Rikko Voorberg

--:--