Maar wie vergeeft het God?

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.  

Maar wie vergeeft het God? – PopUpGedachte woensdag 31 januari 2018

Maar wie vergeeft het God als hij spijt heeft. Of als ‘zij’ spijt heeft. Of ‘het’. Het is tenslotte geen man met een baard op een wolk, al lijkt het er soms op hoor in dat Oude Testament. Daar kent hij wel de de opvliegendheid van man met een baard op een wolk. Een donderwolk dan wel te verstaan. In elk geval in die oude teksten. Zijn oogappel koning David doet vanmorgen iets oneindigs stoms. Hij, die met zoveel wonder en zorg op een troon is geholpen zet een gigantische volkstelling op touw om te zien hoe machtig hij wel niet is. En vervolgens, zoals in elk mythisch verhaal, mag hij kiezen uit drie straffen. Honger, pest en vijanden. Hij kiest voor de pest en zeventig duizend mensen stierven. Ik wordt er een beetje ziek van op de nuchtere maag en David ook. En de machtige? Volgens de teksten krijgt hij spijt. Had ie het niet willen doen. Of in elk geval liep het een beetje uit de hand. Een huilende dondergod met schaamrood op de kaken vanwege de machtige hand waarmee hij zijn geliefden heeft geslagen. Een beetje dominee zal dit verdedigen, vergoelijken, verklaren, begrijpelijk, ja goddelijk maken. Maar de tekst niet. In de tekst heeft God spijt. Net als David. Die David kan God vragen om vergeving en drie types straf voor z’n kiezen krijgen. Maar wie moet het God vergeven als hij spijt heeft? Is er één tekst? Één gedachte?

Een beroemde en extreme donkere film – qua locatie en setting is ‘God on Trial’. Gebaseerd op een passage uit een boek van Elie Wiesel, die zegt dat dit echt gebeurd is. Een groep Joden in Auschwitz die bijna de gaskamer in zal moeten, houdt een rechtszaak over God. Met rechter, aanklager, advocaat en alles. Beschuldigingen van wreedheid en verdedigingen klinken volop. Een oude rabbi met extreem veel kennis houdt zich lang stil, maar zegt uiteindelijk: God is niet rechtvaardig. Hij stond slechts aan onze kant. Nu niet meer, zie wat er op de koppel van de Duitse soldaten staat: Gott mit uns. Het is donker in die barak en licht wordt het niet. Na meer voors en tegens, besluiten ze met God schuldig te verklaren. Hoewel volgens Elie Wiesel het ware oordeel ‘chayav’ was, wat betekent ‘hij is ons iets verschuldigd.

In het heel klein deed ik het ooit met een groep makers op een theatervloer. Ingebed in een hele performance kreeg iedereen een hamer om het oordeel te vellen. Is god schuldig aan het kwaad in de wereld, te ja of te nee. Er was een theoloog aanwezig die ik hoogacht en hij zei: Ik zou zeggen ‘onschuldig’ maar het is dat hij het zelf zegt: ‘Schuldig’. Ik begrijp nog niet helemaal wat hij wilde zeggen en waarom, maar vandaag heeft God spijt. In de teksten. Op Golgotha sterft veel later zijn belichaming op aarde, waar hij de schuld op zich neemt.

Het ligt allemaal nogal zwaar op de maag op deze woensdagochtend. Toch mag het ook een beetje vrolijk stemmen dat zelfs de godheid spijt heeft. Spijt van zijn pogingen tot rechtzetten. Spijt van zijn wil om de mens soms het rechte pad op te jagen. Dat hij terugkeert op zijn schreden en het anders gaat doen.

In de laatste lezing gaat het over de timmermanszoon uit Nazareth. ‘Toen het sabbat was, begon Hij te onderrichten in de synagoge. De talrijke toehoorders vroegen verbaasd: ‘Waar heeft Hij dat vandaan? En wat is dat voor een wijsheid die Hem geschonken is? En wat zijn dat voor wonderen, die zijn handen verrichten? Is dat niet de timmerman, de zoon van Maria en de broeder van Jakobus en Jozef en Judas en Simon? En wonen zijn zusters niet hier bij ons?’ En zij namen aanstoot aan Hem.’

De godheid had spijt en kwam zijn eigen wereld binnen, zeggen de verhalen, als de zoon van een timmerman. Het kon niet helemaal verborgen blijven wie hij was, de zieken om hem heen genazen en de woorden van wijsheid waren van een hogere orde. Maar dat was het dan. Wijs en machtig, maar enkel ter genezing.

Neemt de mens wraak op zijn godheid in Jezus van Nazareth? In elk geval op de irriterende goedheid, er werden geen compromissen gesloten, deze revolutie kwam niet met geweld of wraak. Vanaf nu wordt er getimmerd. Aan een ander soort wereld. En zoekt de maker geen mensen om af te breken, maar mensen om op te bouwen. Ook hij had spijt. Nu ik nog. En dan bouwen. In wijsheid en kwetsbaarheid – en liefst helend.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.