Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Rob Bell in Velvet Elvis: ‘Jezus is nog nooit zo onweerstaanbaar geweest’

Deel:

Onlangs verscheen Velvet Elvis, het eerste boek van de Amerikaanse theoloog Rob Bell, in het Nederlands.  Vraag je jezelf af hoe hij aan deze titel komt? Na dit leesfragment weet je het.  

Hij staat in mijn kelder, achter wat fietsen, koffers en dozen: een Velvet Elvis. Een authentiek, op een kleedjesmarkt
gescoord canvasdoek met The King of Rock ‘n’ Roll in zijn volle glorie. Hoewel? Dat is eigenlijk veel te zwak uitgedrukt. Dit is niet de jonge, gitaar playbackende Elvis met het slanke postuur en sluik achterover gekamde haar van de zwart-wit- foto’s. Het is evenmin de oude, lijvige Elvis in glimmende cape, die voor oude vrouwen op Hawaï zingt. Mijn schilderij is een portret van de ‘voorglorieuze’ Elvis.

Een vleugje blauw in het haar; hoge, witte kraag, die een polyester jumpsuit verraadt; en die lippen… als je lang genoeg kijkt, kun je ze bijna zien trillen.

Maar het mooiste detail van mijn canvas Elvis is de linkerbenedenhoek, waar de artiest simpelweg een hoofdletter R en een punt heeft neergezet.

R.

Als je zo goed bent, hoef je je naam niet eens voluit te schrijven.

Stel dat R. na dit meesterwerk had aangekondigd dat niemand ooit nog een kwast zou hoeven aanraken, omdat hij zojuist het ultieme schilderij had gemaakt? Stel dat R. tijdens een persconferentie zijn schilderij had onthuld en alle artiesten had opgeroepen hun penseel neer te leggen? Hij had immers het onovertrefbare schilderij vervaardigd, dus het was toch volstrekt zinloos als zij doorgingen met hun werk?

We zouden zeggen dat R. gek geworden was. Want wij weten instinctief dat kunst op de ene of andere manier moet doorgaan. Onderzoekend, rangschikkend, modellerend, vormend en nieuw perspectief creërend.

Net als kunstenaars, begrijpen volgelingen van Jezus al meer dan tweeduizend jaar dat we in beweging moeten blijven, onderzoekend wat het betekent om te leven in harmonie met God en met elkaar. De christelijke geloofstraditie staat bol van verandering, groei en hervorming. Jezus participeerde in dit proces door de mensen op te roepen tot een hernieuwd overdenken van de Bijbel, van geloof, hoop, liefde en al het andere; Hij betrok ons bij dit voortdurende proces om het leven te leren kennen waartoe God ons heeft geschapen.

Aan christenen dus de uitdaging om met grote passie en overtuiging te leven, om ontvankelijk en flexibel te blijven, welbewust van het feit dat dit leven niet het laatste schilderij is.

De tijden veranderen. God verandert niet, de tijden wel. We leren, we groeien, de wereld om ons heen verandert. Het christelijk geloof leeft slechts als het luistert, ontwikkelt, vernieuwt, afrekent met wat het zicht op Jezus verduistert en aanhaakt bij wat ons stimuleert om steeds meer de mensen te worden zoals God ons heeft bedoeld.

Er zijn talloze voorbeelden van dit voortgaande proces, daarom zal ik er slechts één uitlichten. Ongeveer vijfhonderd jaar geleden zette een man genaamd Maarten Luther een hele rij vraagtekens bij het schilderij dat de kerk aan de wereld liet zien. Hij benadrukte dat Gods genade niet met geld of goede daden te koop was. Hij wilde dat iedereen een eigen bijbel had in een taal die hij of zij kon lezen. Hij redeneerde dat niet alleen de priesters, maar alle mensen een van God gegeven roeping hebben om Hem te dienen. Dat was een revolutionair denkbeeld in de toenmalige wereld. Hij schotelde zijn toehoorders wereldschokkende ideeën voor. En hij werd gehoord. Er vond een grote, historische omwenteling plaats. De gevestigde orde veranderde. Duizenden mensen kregen iets met God op een manier zoals ze nog nooit hadden gehad.

Maar daar eindigde het niet. Luther is één voorbeeld uit een lange stoet van mensen die nooit zijn opgehouden met het opnieuw doordenken en herschilderen van het geloof. Daarbij verwijderden ze oude, overtollige lagen en herontdekten essentiële elementen die waren vervaagd. Het werk van Luther was onderdeel van wat men de Reformatie is gaan
noemen. Dankzij deze beweging maakten de kerken waartegen hij ageerde een eigen vernieuwingsproces door. Vitale veranderingen waren het gevolg.

Dit proces is nooit opgehouden. Dat kan niet ophouden.

Luthers tijdgenoten hadden zelfs een specifieke term voor dit voortdurende, absoluut noodzakelijke proces van verandering en groei. Zij spraken niet van hervormd; zij gebruikten het woord hervormend. Het onderscheid is cruciaal. Ze wisten dat noch zij, noch anderen het perfecte, finale plaatje hadden. Ze wisten dat de dingen die zij zeiden, deden,
schreven en besloten, opnieuw bekeken moesten worden; opnieuw doordacht, opnieuw doorleefd.

Ik maak deel uit van deze traditie.

Ik hoor bij deze wereldwijde, historische stoet van mensen die geloven dat God ons niet aan ons lot heeft overgelaten, maar dat Hij van meet af betrokken is geweest op de menselijke geschiedenis. Die geloven dat God in Jezus op unieke en krachtige wijze naar ons toegekomen is en ons een nieuwe manier van leven heeft laten zien. Hij gaf ons stuk voor stuk een nieuwe visie voor het leven dat we met elkaar leven en voor de wereld die we met elkaar delen.

Omdat ik met deze traditie verbonden ben, verwelkom ik de noodzaak om te blijven schilderen, te blijven hervormen.

Hiermee doel ik niet op cosmetische, oppervlakkige ingreepjes zoals verbeteringen aan licht en geluid, strakkere schema’s en nieuwe, laagdrempelige stappenplannen. Ik heb het over theologie: de overtuigingen ten aanzien van God, Jezus, de Bijbel, redding, de toekomst. We moeten de dogmatische, praktische en apologetische kaders van het christelijk geloof blijven hervormen.

Jezus is nog nooit zo onweerstaanbaar geweest. Hij is nog nooit zo uitnodigend, zo authentiek, zo mysterieus geweest. Jezus is het probleem niet. Wat in zijn kielzog meekomt, dat is het probleem.

Het woord christen haalt bij veel mensen allerlei ideeën naar boven die niets te maken hebben met wie Jezus is of de manier van leven die Hij ons heeft geleerd. Daar moet verandering in komen.

Sommigen zien dat hun ouders blij zijn met het geloof en vroeger gold dat misschien ook voor henzelf, maar het is nu niet relevant meer. Het past niet meer. Het is achterhaald. Het mist iedere aansluiting met hun wereld van alledag. Niet dat het geloof geen grond van waarheid bevat of dat de mensen die hun voorgingen zijn misleid c.q. de essentie hebben gemist. Het punt is dat iedere nieuwe generatie zich voor deze moeilijke vragen gesteld ziet: wat betekent het om christen te zijn, hier en nu, op deze plek, in deze tijd?

Als dat intensieve onderhoud niet wordt gepleegd, wat gebeurt er dan met het schilderij?

Het belandt in de kelder.

De praktijk is vaak als volgt. Iemand heeft een verfrissende kijk op het christelijk geloof. Mensen raken geïnspireerd en er ontstaat een beweging. Muf, oudbakken geloof wordt nieuw leven ingeblazen. Maar dan komt de pionier – de schilder – te overlijden en de volgers geven de brui aan hun zoektocht. Ze gaan er ten onrechte van uit dat hun leider het laatste woord heeft gesproken over dit onderwerp en zetten zijn uitspraken in de ijskast. Ze vergeten dat deze vernieuwer met zijn inzet om de boel op te schudden simpelweg een bijdrage leverde aan een dialoog die altijd zal blijven voortduren. Ze zijn zo toegewijd aan alles wat hun goeroe deed en zei, dat hun geloof uiteindelijk stagneert.

Zo gaat de waarheid verloren dat deze schilder niet anders was dan wij: iemand die God zocht, Hem ontdekte en die probeerde te achterhalen wat het christelijk geloof inhoudt. Dan, in een nieuw tijdperk en in een nieuwe wereld, treedt er een volgende generatie aan die de traditie levend moet houden; anders belanden de vorige schilderijen in de kelder.

De traditie bestaat dus uit het maken van schilderijen, niet uit het kopiëren van bestaande exemplaren. De uitdaging en de kunst is dus om uit de overgeleverde schilderwerken het grootse te distilleren en dat te verwerken in nieuwe.

Maak daar iets moois van; voor deze tijd.

Veel christenen hebben genoeg aan het huidige schilderijenbestand. De kerken, de boeken, de taal, de werkwijzen, de overtuigingen – er is allemaal niets mis mee. Zij kunnen ermee uit de voeten. Het voorziet in hun behoeften en enthousiast proberen ze anderen erbij te betrekken. Daar ben ik God dankbaar voor. Prijs de Heer voor ieder leven dat binnen deze kaders een verandering heeft ondergaan.

Dit boek is voor mensen die toe zijn aan een frisse kijk op Jezus en die willen weten wat het betekent om te leven zoals Hij ons leert. Ik maak deel uit van een gemeenschap, een beweging van mensen die nieuwe geloofsinzichten hebben doorleefd, onderzocht, besproken, gedeeld en ervaren.

En dat vinden we geweldig. Het doet ons meer dan we voor mogelijk hadden gehouden. We worden meegenomen in iets waaraan we ons graag overgeven. Ik wil het als volgt omschrijven: een plek van vreugde en vrijheid, als lid van een gemeenschap die anderen van harte wil uitnodigen zich bij ons aan te sluiten op deze reis. We zijn nog maar net vertrokken. Ik heb minstens zoveel vragen als antwoorden en ik ben ervan overtuigd dat dit nog maar het topje van de ijsberg is. Maar ik weet wel dat deze zoektocht naar Jezus ons meeneemt naar zowel het verleden als de toekomst.

Als dat waar is, dan is het niet nieuw.

Gaandeweg leer ik dat iets ogenschijnlijk gloednieuws vaak de herontdekking is van iets wat er altijd is geweest. Het is ergens verloren gegaan en moet weer opgepakt, afgestoft en toegeëigend worden. Ik ontdek dat ik uit een traditie kom die duizenden jaren heeft geworsteld met de diepste vragen in het menselijk bestaan. Ik ontdek dat de rabbi’s, hervormers, dwarsliggers, monniken, nonnen, dominees, schrijvers, filosofen, artiesten en alle mensen waar ook ter wereld die grote vragen hebben gesteld over een groot God, deel uitmaken van mijn traditie.

Welkom bij mijn Velvet Elvis.


velvet-elvis

Velvet Elvis is het eerste boek in de Lazarus Bieb waarin schrijvers een plek krijgen die ons nieuwe wegen van geloven laten zien. Denkers die in Nederland wat ons betreft nog te weinig bekendheid genieten. Samen met uitgeverij Plateau zijn we daarom de Lazarus Bieb begonnen. Binnenkort
wordt-ie uitgebreid met meer titels en activiteiten rond de boeken.

Meer info over Velvet Elvis en Rob Bell vind je hier.

--:--