Rob Bell: ‘Het is Gods overvloedige verlangen om alles en iedereen te redden’

Een paar jaar geleden sprak ik ergens in de Midwest en aan het eind van mijn toespraak konden mensen vragen stellen. Op een bepaald moment stond een jonge vent op met een enorme Bijbel, geopend in zijn handen. Hij begon zijn vraag met een stuk voor te lezen uit Romeinen en toen vroeg hij: ‘Is uw God groot genoeg om sommige mensen voor te beschikken voor de hel, als gevolg van de goddelijke toorn?’

Het was net zo ongemakkelijk als het klinkt. Ik vertel je later wat ik heb geantwoord, maar een deel van me overwoog op dat moment te reageren met: ‘Zo, en naar welke bijbelschool ga jij?’ Want meestal zullen alleen heel erg religieuze mensen dit soort vragen stellen over wie uitverkoren is en wie niet, wie voorbestemd of voorbeschikt is en wie binnen is en wie buiten.

Dus, hoe ik denk over dit alles is het volgende. Het is een volstrekt belachelijke discussie die alleen maar leidt tot waanzinnige debatten en ideeën waardoor mensen ellendig en verward raken en wat hen afleidt van hun eigenlijke bestemming. Namelijk mensen worden zoals Jezus ons leert te zijn.

Zo. Dat is dat.

Maar waarom komen we die woorden voorbestemd en verkiezing dan tegen in de Bijbel? Waarom gebruikten mensen die woorden? Welk punt wilden ze maken door deze woorden te gebruiken? 

Verkiezing vindt plaats in het kader van iets wat gedaan moet worden

Een paar gedachten. In de Schriften is verkiezing altijd instrumenteel. Wat bedoel ik met instrumenteel? Denk eens aan hoe we het woord verkiezing vandaag de dag gebruiken. Mensen stemmen op iemand om een bepaalde taak te verrichten (president, voorzitter van de studentenvereniging, toezichthouder van de gemeentelijke reinigingsdienst) door middel van een verkiezing. Degene die wint, die is verkozen om die bepaalde taak uit te voeren. Mensen worden niet verkozen om gewoonweg uitverkoren te zijn, verkiezing vindt plaats in het kader van iets wat gedaan moet worden.

Laten we dit nu eens bekijken in relatie tot de Bijbel. Waarover gaat de Bijbel? Het gaat over een stam dat het besef heeft dat ze geroepen is om een volk te zijn dat anders is dan de andere volken. Deze stam gelooft dat ze een roeping heeft die veel verder strekt dan henzelf, tot aan de einden van de aarde. Ze zijn een stam die niet alleen bestaat voor hun eigen welzijn, maar voor het welzijn van alle andere volken.

Kun je zien waarom ze hier mogelijk een woord als verkiezing hebben gebruikt? Het woord was op natuurlijke manier verbonden met missie, bedoeling, roeping, optreden ten behoeve van anderen, voor hun welzijn. Waren ze altijd trouw aan dit besef van verkiezing? Nee. En daarom zie je in de evangeliën steeds weer hetzelfde gebeuren. Jezus roept zijn volk terug naar hun afkomst, naar hun missie, naar hun goddelijke verantwoordelijkheid om een licht voor de wereld te zijn.

Ten tweede, predestinatie, of voorbestemd zijn. Het woord (voor)bestemd komt zo’n tien keer voor in de Bijbel (afhankelijk van welke Nederlandse vertaling je gebruikt). In het Grieks staat het woord proorizo, wat bestaat uit twee Griekse woorden. Het woord pro betekent voor en het woord horizo (waarvan ons woord horizon is afgeleid) betekent ook begrenzende of grenzen of op voorhand uitkiezen.

De context is adoptie

Laten we nu eens kijken naar een tekst in Efeziërs 1, waar het wordt gebruikt: ‘Hij heeft ons naar zijn wil en verlangen voorbestemd om in Jezus Christus zijn kinderen te worden, tot eer van de grootheid van Gods genade, ons geschonken in zijn geliefde Zoon.’ (NBV)

Ben je weleens op een luchthaven geweest, waar een menigte mensen staat te wachten bij de gate, omdat een familielid of vriend van hen naar het buitenland is gevlogen en een kind heeft geadopteerd? Het vliegtuig gaat bijna landen en al die vrienden en geliefden zijn daar samengekomen om de familie en hun nieuwe kind te verwelkomen. 

Adoptie. Dat is de context van dit vers. ‘… naar zijn wil en verlangen…’ Wat God doet in dit vers, namelijk een boel kinderen adopteren, doet Hij voor zijn plezier. God jaagt plezier na, en wat God onmetelijk veel plezier bezorgt, is mensen welkom heten in zijn familie. De schrijver Paulus wil dat zijn lezers hier het kenmerkende van Jezus zien. Hij wil ons de liefde laten zien die God in overvloed heeft voor ons allen, en die met name tot uitdrukking komt in de liefde die God heeft voor Hem. 

Het voelt alsof je hiervoor bestemd was

Een voorbeeld. Stel, je vriendin Lulu met wie je samen hebt gestudeerd, werkt in een stad ver bij jou vandaan en je hebt haar niet meer gezien sinds jullie afstudeerden. Op een dag hoor je dat je voor een businesstrip naar de stad moet waar zij woont. Je spoort Lulu op en stelt voor om samen te gaan eten als je bij haar in de stad bent. De dag breekt aan en jij verschijnt op het adres dat Lulu heeft opgegeven en dat blijkt een achenebbisj pand te zijn…

Even wat achtergrondinformatie over Lulu: ze was altijd heel georganiseerd. Had alles onder controle, als geen ander. Planken netjes geordend, bureau vlekkeloos, alle kleding netjes opgehangen. Dus je loopt naar binnen en daar zit Lulu. Ze is diep in gesprek met een vrouw en de vrouw luistert aandachtig naar wat Lulu zegt. Ze ziet je staan en geeft je een seintje – nog één minuutje – en jij gaat zitten en kijkt naar haar. De vrouw met wie Lulu in gesprek is, drinkt haar woorden in. En als ze klaar zijn, bedankt de vrouw Lulu hartgrondig en geeft haar een knuffel en zegt: ‘Ik weet niet wat ik zonder jou zou moeten’ en loopt weg. 

Jij en Lulu begroeten elkaar. Dan stel je Lulu de vraag die al de hele tijd brandt op je lippen…’Lulu, waar ben je mee bezig?’ Ze legt uit dat ze een tijd heeft gewerkt bij de gemeentelijke sociale dienst. Daar kwam ze erachter dat de meeste mensen met wie ze in contact was hulp nodig hadden bij het ordenen van hun leven. Een budget opstellen, de juiste prioriteiten stellen tussen behoeften en wensen. En toen vond ze deze oude kapperszaak en en zette een non-profit praktijk op als levenscoach en ze had het nog nooit zo naar haar zin gehad…

Het verhaal van Lulu vind je inspirerend en je denkt weer aan hoe ze was toen jullie studeerden en je ziet het gezicht weer voor je van de vrouw die ze hielp en je zegt… ‘Lulu, het voelt alsof je hiervoor bestemd was, om dit te doen.’ Wat bedoel je wanneer je dat woord bestemd gebruikt? Wat je bedoelt is dat het geen toeval is, wie Lulu is en de vaardigheden die ze heeft en het werk dat ze doet is niet willekeurig of zinloos. Het vertelt je, op een manier die moeilijk te beschrijven is, over hoe het universum zou moeten functioneren. Pfff.

Wat je daarnet deed, was terugverwijzen in de tijd, naar jouw inzicht dat Lulu’s hele leven uiteindelijke resulteerde in dit moment. Om diepte te geven aan de kracht van wat ze nu in het heden allemaal doet, plaatste je haar werk in de context van haar hele leven. Je benoemde het traject waarvan je vroeger maar een glimp hebt opgevangen, toen jullie studeerden, maar die je nu in volle glorie ziet. En dat is schitterend.

De opzet en bedoeling van uitverkiezing 

De eerste christenen gebruikten woorden die een besef suggereren van een opzet en een bedoeling van vóór die tijd. Om dit buitengewone, nieuwe ding uit te leggen dat gebeurde in de harten en levens van mensen. Mensen gebruiken deze woorden vaak om Gods daden te versmallen. Maar in de bijbel worden ze gebruikt om ons idee van wat God van plan is juist uit te breiden.

De God die overvloedig geeft, die ons kinderen noemt, omdat het God plezier bezorgt. Mensen die een besef van verkiezing hebben, waarmee ze bedoelen verantwoordelijkheid en een bestemming om anderen tot zegen te zijn… Deze woorden zijn voortdurend en bewust gebruikt om te spreken van Gods overvloedige verlangen en inspanningen om alles en iedereen te redden. 

Trouwens, als iemand Romeinen hoofdstuk 9-11 aanhaalt om zijn zaak te bepleiten (waarom sommigen zijn voorbestemd en anderen niet), wijs hem er dan op dat het crescendo van dat gedeelte hoofdstuk 11:26 is. Paulus schrijft daar dat heel Israël zal worden gered. Heel. Israël. Zal. Worden. Gered. Als dit tekstgedeelte gaat over een soort God die sommigen uitkiest en anderen niet, waarom is het uitroepteken aan het einde dan dat heel Israël zal worden gered? Boem!

Sommige dingen zijn tamelijk nutteloos

Als je iets tegenkomt waarover religieuze mensen al jaren discussiëren en debatteren, vraag jezelf dan altijd af wat er zou gebeuren als je nu concrete antwoorden zou hebben op die vragen. Als aan mij gevraagd wordt of iemand uitverkoren is of niet, vraag ik altijd ‘Hoe kan je eigenlijk ooit zoiets weten?‘ en nog belangrijker ‘Hoe zou dat ooit jouw leven verbeteren?‘

Sommige dingen waar religieuze mensen een enorm punt van maken zijn tamelijk nutteloos. Blijf weg van de waanzin. Doe niet mee aan discussies die nutteloos zijn. Je kunt vandaag nog ja zeggen tegen Gods liefde en genade. Dankbaar zijn voor elke ademtocht. Erop vertrouwen dat er vandaag, ergens in de wereld, betekenisvol werk op je ligt te wachten. Je kunt genezen,vrij zijn en steeds dapperder worden en vol van vreugde.

Dit kan de belangrijkste werkelijkheid worden in je leven. Als je meer en meer de mens wordt die je kunt worden volgens Jezus. Waarom zou je tijd verspillen aan onderwerpen en discussies die niets te maken hebben met de uitnodiging om het leven te leven met volle teugen?

O ja, en die kerel die ging staan en die vraag stelde? Mijn antwoord was: ‘Nee’.