Susan Smit: ‘De oorsprong van het christendom vind ik prachtig’

Susan Smit (1974) groeide op in een gezin waar veel ruimte was om de dingen zelf te ontdekken, inclusief religie. Hoewel er katholieke wortels waren, en Susan bij haar eerste communie gedoopt werd, besloot ze rond haar elfde dat het mooi was geweest. ‘Ik was de enige in de klas die het vormsel niet wilde. Kennelijk is dat kritische denken mij toch wel meegegeven.’ 

Kritische vragen

‘Ik weet nog dat er zo’n meneer van de kerk kwam vertellen wat het vormsel was, en wat het kruis betekende. Hij zei (wijzend naar het verticale): ‘Dit is het goddelijke en het aardse, en horizontaal: dit ben jij en je naaste. Dat heb ik altijd onthouden en dat vond ik heel mooi. Maar ik had allemaal kritische vragen en die wilde ik stellen, maar dat was niet de bedoeling.’

Bad je als kind zelf wel?

‘Ja, altijd. En nog steeds. En mijn gebeden eindigen altijd met: Voor het welzijn van allen, en zo zal het zijn. Ik wil niets vragen aan het hogere dat niet in het welzijn is voor allen, want ik heb het grotere plaatje niet. Ik weet niet of dat wat ik verlang wel goed is in the end.

Zo zal het zijn, dat is bijna hetzelfde als ‘amen’.

‘Ja, bijna wel. Het is iets actiever. Het is iets meer samenwerken met de goden, zou ik zeggen. In plaats van: Geef het mij, is het meer: Mag ik hulp en begeleiding? Ik weet dat ik het zelf moet doen, en ik weet ook dat ik zelf de verantwoordelijkheid draag.’

Weet je nog hoe dit was als kind?

‘Ik weet dat ik altijd erg naar de maan keek. Mijn moeder zei altijd: Je kunt met de maan praten, en dat heb ik altijd gedaan. Ik weet nog dat ik in mijn bed lag, en dat ik dan de luxaflex opendeed, en dan kon ik in sommige periodes zo kijken naar de maan. Dan voelde ik me verbonden, één met alles wat leeft.’

Oude religie

Hoewel de spirituele belangstelling er al vroeg was, begon de echte zoektocht in de puberteit van Susan. Ze las veel boeken en deelde die interesse met haar moeder. ‘Het Tibetaanse dodenboek kan ik me herinneren, maar ook Geen zee te hoog, van Wayne Dyer. Ik vond in alles iets.’ Dit veranderde toen ze op haar 26e kennismaakte met hekserij tijdens een interview met een heks.

Wat dacht je toen je haar ging interviewen?

'Wat ben ik verkeerd geïnformeerd. Ik schaamde me, want dit heb ik onterecht weggezet als iets donkers en duivels, want in de oude religie erkennen ze helemaal geen duivel. Dat is echt een uitvinding van het christendom geprojecteerd op die vroegere religie, dus het is letterlijk gedemoniseerd.’

In het christendom heb je natuurlijk wel God en de duivel, en je zegt: daarvoor bestond dit niet?

‘Ja, een duivel is eigenlijk het kwaad buiten jezelf projecteren. Dus of je staat onder invloed van de duivel, en dan ben je een heks. Heel veel van jouw kijkers zullen dat ook van mij denken. Terwijl wij erkennen geen duivel, dus dit betekent niks voor mij. Het kwaad is eigenlijk het onbewuste in jezelf, en dat hoef je niet buiten jezelf te projecteren, maar dat zit helaas in ons.’

Maar in het christendom zeggen we ook dat het kwaad in onszelf huist… En daarom is Jezus gekomen, belijden wij.

‘Ik zie het kwaad ook vaak als iets dat nog in de schaduw zit. Iets waar het licht van bewustzijn nog niet op is geschenen. Iets wat je nog niet hebt ontwikkeld, wat nog onderdrukt wordt, en daardoor in de knel is geraakt.’

En als je het de ruimte geeft, gaat het kwaad er dan ook vanaf?

‘Als je het open gaat onderzoeken, dan gaat de angel eruit. Dan kun je het als een puur menselijk iets gaan zien, dan wordt het milder. Ik ben voorstander van het mild naar jezelf kijken, waardoor je ook mild naar een ander kunt kijken.’

Thuiskomen

Voor Susan voelde hekserij, of de oude religie zoals zij het noemt, als thuiskomen. ‘Wat ik altijd al voelde, hoe ik mijn leven al leidde, waar ik een glimp van had opgevangen, dat blijkt te bestaan. En dat omarm ik. Ik hoefde niks los te laten om heks te mogen zijn. Ik hoefde niks weg te duwen. Alles wat ik was, kon gewoon lekker mee.’

Twijfel je weleens aan jouw religie?

‘Ja, twijfel is het begin van alle kennis. Je moet altijd ruimte geven aan twijfel.’

Maar ook bij wat jij ‘gelooft’…

‘Ik vind het heel moeilijk om te geloven. Of ik ervaar het, of ik begrijp het. Ik kan wel op iets vertrouwen, en op iets hopen, maar daarnaast vind ik het ervaren nog veel fijner. Want als ik mijn eigen ervaring niet serieus neem, wat moet ik dan nog wel serieus nemen?’

Maar het kan zijn dat je een ervaring hebt ingebeeld, bijvoorbeeld?

‘Ja, ik denk dat je altijd moet oppassen met je fantasie, je verbeelding, je suggestie of het invullen met je intellect. Laten we in godsnaam niet teveel onze eigen gedachten geloven. Blijf altijd een beetje schaven aan je overtuigingen tegen die van een ander.’

Wat heb je met Jezus?

‘Veel. Ik denk dat Hij het een heel belangrijke leermeester was in een periode waar heel veel mensen behoefte aan hadden.’

Wat leer je van hem?

‘Mededogen. Het koninkrijk Gods is in u, heeft hij ook gezegd. Dus zoek het niet buiten jezelf. Dat vind ik een heel mooie uitspraak. Wat de kerk daar later mee gedaan heeft… Ik denk dat Hij het daar op heel veel vlakken niet mee eens geweest zou zijn. Het is een georganiseerde religie geworden, maar de oorsprong van het christendom vind ik prachtig.’

Adieu God? met Susan Smit is te zien op maandag 29 maart om 23.25 uur op NPO2. Kijk live of na afloop via deze link.