Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Tom Wright: ‘Zo ziet liefde-in-actie van God eruit’

Theoloog Tom Wright heeft een nieuw boek: Zeven wegwijzers. Daarin bespreekt hij richtaanwijzers die ons kunnen helpen om de wereld te doorgronden en ons leven zin kunnen geven. Zoals liefde.

Deel:

De bekende Britse theoloog Tom Wright schreef jaren geleden een toegankelijke inleiding op het christelijk geloof: Eenvoudig christelijk. In dat boek nam hij vier grote thema’s als uitgangspunt: gerechtigheid, liefde , spiritualiteit en schoonheid.
In zijn nieuwste, pasverschenen boek Zeven wegwijzers voegt Wright nog drie thema’s aan die eerste vier toe: vrijheid, waarheid, en macht. Hij legt uit: ‘Ik ben de zeven thema’s steeds meer gaan zien als wegwijzers. Wegwijzers benoemen een werkelijkheid, en ze wijzen ons een richting. Net zo benoemen deze zeven wegwijzers werkelijkheden die alle menselijke culturen van waarde achten; en ze wijzen nog verder, naar de betekenis van het leven, de betekenis van de wereld. Ze geven ons aanwijzingen over hoe we de wereld zin kunnen geven – hoe we de wereld kunnen doorgronden én hoe we er als menselijke wezens in leven kunnen.’

Een groot liefdesverhaal

Een van die wegwijzers is Liefde. En dit schrijft Wright daar onder andere over:

Als we het over Johannes’ evangelie hebben, dan weet iedereen – tenminste, iedereen die wel eens naar de kerk is geweest – dat Johannes het over liefde heeft. ‘God had de wereld zo lief, dat hij zijn eniggeboren zoon gaf.’ Miljoenen mensen over de hele wereld zullen je meteen kunnen vertellen dat dat Johannes 3:16 is, want die tekst hebben ze op de zondagsschool uit hun hoofd geleerd.

Maar als we zeggen dat Johannes het ‘over liefde heeft’, dan raken we nog maar net de oppervlakte. Johannes is één groot liefdesverhaal, hét grote liefdesverhaal van alle tijden. Johannes plaats liefde recht in het hart van zijn verhaal. En daarvandaan strekt die liefde haar armen uit naar wat eraan vooraf ging en wat er nog volgt:

Het was kort voor het pesachfeest. Jezus wist dat zijn tijd gekomen was en dat hij uit de wereld terug zou keren naar de Vader. Hij had de mensen die hem in de wereld toebehoorden lief, en zijn liefde voor hen zou tot het uiterste gaan. (Johannes 13:1)

Ik hou van dat ‘tot het uiterste’. In het Grieks staat er eis telos, ‘tot het doel’. Er was niets dat de liefde kon wat deze liefde niet heeft gedaan, wat Jezus niet heeft gedaan. ‘Er is geen grotere liefde,’ zegt hij even later, ‘dan je leven te geven voor je vrienden. Jullie zijn mijn vrienden wanneer je doet wat ik zeg.’ (Johannes 15:13-14) Die zin is Johannes 13:1 een soort kopje boven alles wat nu volgt: het verraad door Judas, de verloochening door Petrus, de arrestatie, de bespotting, de berechting, de meedogenloze wreedheden op Golgotha.

Hartstochtelijke brief

Als Paulus, in misschien wel de ontroerendste passage in zijn meest hartstochtelijke brief, schrijft over ‘de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven’ (Galaten 2:20), dan zegt hij in feite precies hetzelfde. We kunnen het hele evangelie van Johannes, vanaf het begin van hoofdstuk 13 helemaal tot het eind van het boek, lezen als één simpele daad van liefde die niets minder dan alles heeft gekost.

En kijk dan terug naar de eerste helft van het evangelie: ‘Hij had de mensen die hem in de wereld toebehoorden lief.’ Johannes zegt als het ware: ‘Mocht je het nog niet gezien hebben, het hele verhaal dat ik tot nog toe heb verteld is een verhaal van liefde-in-actie.’

Als Jezus Nicodemus toespreekt over de noodzaak om opnieuw geboren te worden, dan is dat een daad van liefde. Als hij de Samaritaanse vrouw tot verbijstering brengt, niet alleen door haar om water te vragen, maar door haar tot het uiterste te prikkelen, tot het punt waarop zijn plagerijen haar eindelijk doen beseffen dat het hier niet om verleidingstechnieken gaat, maar om een veel intensere liefde: dat de messias van Israël over de akelige kloof naar de gehate ‘ander’ heenstapt – dan is dat een daad van liefde.

Liefde in actie

Jezus’ genezingen, zijn spijziging van de hongerige massa, ook dat zijn uiteraard daden van liefde. Zijn harde woorden in de gesprekken in de hoofdstukken 7, 8 en 9 zijn dan misschien de schaduwzijde van zijn liefde; dit is wat er gebeurt wanneer de liefde ‘komt naar wat van hem is, maar wie van hem zijn willen hem niet ontvangen’ (Johannes 1:11).

Vervolgens breekt de liefde krachtig door in hoofdstuk 11, al lijkt Jezus die eerst nog achter te houden. Johannes vertelt ons dat Jezus Martha, Maria en Lazarus liefhad – maar toen hij hoorde dat Lazarus ernstig ziek was ‘bleef hij nog twee dagen waar hij was’.

De zussen vallen hem daar later op aan: ‘Als u hier was geweest, Heer,’ zeggen ze, ‘zou onze broer niet gestorven zijn.’ (Johannes 11:6, 21, 32)

Maar dan gebeurt het ongelofelijke; en door het verhaal op deze manier te vertellen maakt Johannes duidelijk, zoals alleen een goede, subtiele schrijver dat kan, dat de hele episode van de opstanding van Lazarus zelf een verbijsterende daad van liefde is, die vooruitwijst naar de grote daad van liefde wanneer Jezus zelf uit de dood opstaat.

De bittere tranen die Jezus schreit bij het graf van zijn vriend (Johannes 11:35) en zijn majesteitelijke commando’s, ‘Haal de steen weg’ en ‘Lazarus, kom naar buiten!’ zijn vroege equivalenten voor de kruisiging en opstanding. Zo ziet liefde eruit, zegt Johannes, als die echt in actie komt. Ze is altijd verrassend, altijd creatief, altijd weer anders dan de beperkte visie waar wij ons zo vaak aan vasthouden.

Het Woord dat mens werd

Er is meer – natuurlijk is er meer, dat is altijd zo bij Johannes. Ik kom er zo direct op terug. Maar om te zien wat het allemaal betekent moeten we terugdenken aan waar het hele boek over gaat. Wat we in het leven van Jezus van dichtbij en persoonlijk zien gebeuren, dat is wat er gebeurt op een groter, een onmetelijk veel groter, een kosmisch niveau. Zo lief heeft God zijn wereld, zijn schepping.

Want Johannes 3:16 geldt voor het hele boek, voor de hele wereld. Het nodigt ons uit om het hele drama van de schepping – de planeten, de bergen, de verste uithoeken van het heelal, het minuscuulste diertje op aarde, de vluchteling, het zieke kind, de treurende weduwe, de broze maar arrogante machthebber, en de God die ze allemaal schiep, die ze allemaal liefheeft, die verdriet heeft over hun dwaasheid, hun zonde en hun pijn – vanuit dit oogpunt te bekijken. Johannes wil ons laten zien hoe dit hele panorama samenkomt en zich concentreert als een scherpe oogverblindende laserstraal op dat ene menselijke verhaal van deze man, Jezus, het Woord dat mens werd. De mens die zijn hand uitstrekte en de zieken aanraakte, de mens die aan een Romeins kruis werd genageld.

Theologische balanceer-act

Johannes vraagt ons om het verhaal van Jezus als een grote theologische balanceer-act te zien. Stel je de grote piramides in Egypte voor. Als je er dichtbij komt zijn ze niet maar gewoon groot, ze zijn gigantisch. Ze torenen boven je uit, enorm en massief. De afzonderlijke stenen wegen elk meer dan twee ton. De grootste piramides tellen meer dan twee miljoen stenen. Bij elkaar wegen ze dus tegen de zes miljoen ton. Stel je nu voor dat een gigantische reus zo’n piramide oppakt en op zijn kop zet, zodat dat hele griezelig grote gewicht op die ene punt komt te rusten.

Daar gaat het evangelie van Johannes over. De hele piramide van de geschapen werkelijkheid, van het complete heelal zelf tot aan het kleinste schepseltje, met in het midden de mensen, kwetsbaar, in de war, zondig, verdrietig – die hele piramide rust nu op dit ene punt, dit ene verhaal, deze ene persoon. Zo ziet de liefde-in-actie van de Schepper er nu uit. Jezus zelf, de mens in optima forma, kwetsbaar, verdrietig, en tegelijk volledig in balans, geeft zichzelf over als de belichaming van de liefde van de Schepper.

Benieuwd? Hier vind je meer info over het boek.

We hebben nog een toegift: volgende week woensdag lees je wat Wright schrijft over schoonheid.

afbeelding
afbeelding.

Zeven wegwijzers - Gerechtigheid, liefde, spiritualiteit, schoonheid, vrijheid, waarheid, macht | Tom Wright | Van Wijnen | 240 pagina’s | € 22,50

--:--