Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Waarom maken verhalen over uitgepreekte dominees zoveel los?

In de serie Uitgepreekt vertellen voormalig predikanten waarom zij hun ambt achter zich moesten laten. In de 4e aflevering spreekt Margje Fikse met Almatine Leene, Marleen Blootens en Bert-Jan Mouw over de mooie én ingewikkelde kanten van het predikantschap.

Deel:

De serie Uitgepreekt zorgde al voor de eerste uitzending voor ophef. Waarom maken verhalen over uitgepreekte dominees zoveel los? In deze laatste aflevering gaat presentator Margje Fikse in gesprek met predikanten Almatine Leene (Theoloog des Vaderlands), Marleen Blootens en Bert-Jan Mouw over hun bijzondere én ingewikkelde professie. Over het mooie van een roeping, de druk die je als predikant kunt ervaren en wat er gebeurt als dingen goed misgaan.

Torenhoge verwachtingen

Het predikantschap is een bijzonder vak en hoewel de predikanten liefde hebben voor hun vak, lijkt een “normale” baan ze soms ook aantrekkelijk. Marleen Blootens: ‘Een 9-tot-5-baan lijkt me heerlijk. Predikant zijn vind ik eenzaam. Toch heb ik voor de kerk gekozen, uit een liefde en een ideaal van wat de kerk zou kunnen zijn. Ik geloof ook dat de kerk van waarde is en van betekenis kan zijn in de samenleving.’ Almatine Leene herkent de eenzaamheid niet, maar wel de bijzondere positie die je hebt als predikant. ‘Iedereen weet wie ik ben, maar ik ben pas kort predikant in mijn gemeente. Ik groet daarom iedereen, want straks is het een gemeentelid. De verwachting is hoog, mensen willen dat de predikant hen kent. In mijn gemeente zitten wel 1000 leden, dat voelt scheef.’ Bert-Jan Mouw: ‘De verwachtingen zijn hoger dan in werkelijkheid kan. Het eerste wat je als dominee moet leren is dat je niet alles tegelijk kunt.'

Schermafbeelding_2021-07-05_om_00.17.44

Roeping voor het leven?

Toch voelen de dominees allemaal dat ze geroepen zijn om dit werk te doen. Bert-Jan: ‘Roeping is een kernwoord waarom ik doe wat ik doe en ook waardoor ik het vol kan houden. Je doet dit werk omdat je weet: dit moet ik doen.’ Herkenbaar voor Almatine: ‘Mijn roeping geeft mij kracht. Als er mensen zijn die vinden dat ik het niet goed doe of zelfs niet zou moeten doen, dan kan ik terugvallen op mijn roeping.’ Marleen: ‘Ik denk wel dat je roeping kan veranderen. Je kunt als mens veranderen en het leven doet ook van alles met ons. Het is belangrijk om het open te houden, want een roeping kan je ook wel klemzetten.’

Schermafbeelding_2021-07-05_om_00.15.35
Ernest Ouwejan stopte als predikant: 'Ik wens de kerk toe dat mensen er volkomen zichzelf kunnen zijn'

Lees ook over:

Ernest Ouwejan stopte als predikant: 'Ik wens de kerk toe dat mensen er volkomen zichzelf kunnen zijn'

De dominee is ook gewoon een mens

Peter van der Laan vertelde in de eerste aflevering van Uitgepreekt hoe een buitenechtelijke relatie ertoe leidde dat hij moest stoppen met zijn werk als predikant.
Margje: ‘Vreemdgaan en nieuwe relaties aangaan gebeurt overal in de samenleving. Waarom valt dat bij dominees zo zwaar?’
Bert-Jan: ‘De verbinding met God wordt gauw gelegd. Ons gedrag raakt direct aan hoe mensen omgaan met God. Als ambtsdrager heb je een verantwoordelijkheid en dat brengt ook lijden met zich mee. Met dat je namens God iets zegt in deze wereld en je plek inneemt, sta je ook in de wind.’ Marleen: ‘De vraag is of je jezelf dan niet te veel tegenover de gemeente plaatst. Ik zie mijzelf ook als onderdeel van een groep mensen die zoekt naar de weg van Christus. En we blunderen onszelf dit leven door. Het idee dat het ambt jou tegenover de gemeente zet vind ik heel beklemmend. Ik kan helemaal niet geloviger dan zijn dan zij.' Almatine: ‘De dominee is ook gewoon een mens en een zondaar. Je moet een stukje heiliger zijn, het goede voorbeeld geven, dat is wat mensen verwachten. Tegelijkertijd ben je heel publiekelijk kwetsbaar.’ Marleen: ‘De verhalen uit deze serie gaan bijvoorbeeld over een moeilijke theologie, een krampachtige omgang met seks. Het gaat dan niet eens zozeer om de predikant zelf, maar meer om de kerkelijke cultuur, waarbinnen die positie heel kwetsbaar is.’

Kan het weer goedkomen?

Margje: ‘Kan een dominee werkelijk alles zeggen, of zijn er gradaties in wat wel en niet kan?’
Marleen: ‘Je krijgt als dominee een enorm vertrouwen. Het gaat denk ik niet om de vraag: kleur je binnen de lijntjes, maar: kunnen we jou vertrouwen? Hoe betrouwbaar ben je in het huwelijkspastoraat, als je zelf je huwelijk niet op orde hebt?’
Margje: ‘Als eenmaal het vertrouwen is geschaad, kan het dan nog goedkomen?’ 
Almatine: ‘Voorafgaand aan deze serie werd al de vraag gesteld: hoe genadig is de kerk? En als je een fout maakt, kun je dan toch weer verder? Dat zijn belangrijke vragen. Ik denk dat het verhaal van genade en verzoening heel krachtig kan zijn en dat vertrouwen kan herstellen. In het proces zijn menselijkheid en verbinding wel heel belangrijk.’

Voormalig predikant Gerard Rinsma: 'Het gaat niet om de regels, maar om de intentie'

Lees ook over:

Voormalig predikant Gerard Rinsma: 'Het gaat niet om de regels, maar om de intentie'

Margje: ‘Zou het ook anders kunnen?’
Marleen: ‘Ik zou willen pleiten voor meer zielzorg voor de dominee, bijvoorbeeld met een biechtvader of biechtmoeder. In onze protestantse wereld kennen we die structuur niet zo, maar het zou normaler moeten zijn dat je je eigen binnenwereld met iemand deelt. In deze verhalen zag ik dat de persoon een beetje verdween achter het ambt en dat hoeft niet. Je persoonlijke kant mag aan het licht komen als dominee.’
Deze laatste aflevering van Uitgepreekt bekijk je vanavond om 22.55 uur op NPO2. Na de uitzending kun je terugkijken via deze link.

--:--