Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat is de overeenkomst tussen Bob Dylan, Rembrandt & Game of Thrones?

Kunst en Bijbelverhalen hebben een innige relatie. In EO-podcast Scheppingsdrift leer je zowel het Bijbelverhaal als de beeldende kunst, muziek en literatuur en film erover beter kennen. En zie je opeens een overeenkomst tussen Bob Dylan, Rembrandt & Game of Thrones…

Deel:

‘Wat wil je opgeven voor een hoger doel?’ Met die vraag wordt de Bijbelse aartsvader Abraham geconfronteerd. In het verhaal in Genesis 22 vraagt God hem om zijn enige zoon Isaak letterlijk aan hem te offeren. Een gruwelijk en voor ons bijna onbegrijpelijk verhaal. Wellicht dat het daarom zo’n rijke inspiratiebron is geworden voor kunst, muziek en literatuur. Dit zijn drie voorbeelden van kunstenaars, muzikanten en schrijvers die dit verhaal hebben geïnterpreteerd, ieder op hun eigen manier.  

1. Singer-songwriter Bob Dylan

In het nummer Highway 61 Revisited vraagt Bob zich af of Abraham eigenlijk niet voor de gek gehouden wordt door God.

God said to Abraham, ‘Kill me a son’
Abe say, ‘Man, you must be puttin' me on’
God say, ‘No, " Abe say, "What?’
God say, ‘You can do what you want Abe, but
Next time you see me comin', you better run’

Abe said, ‘Where do you want this killin' done?’
God said, ‘Out on Highway 61’

Toch schetst hij in het nummer een Abraham die heel gedwee is en doet wat God van hem vraagt. Opvallend, want theoloog Alain Verheij vertelt in de podcast dat in dit verhaal in Genesis iets opvallends aan de hand is: het de eerste keer dat het woord ‘liefhebben’ in de Bijbel voorkomt als God zegt: ‘Haal je zoon, je enige, van wie je zoveel houdt, Isaak, en ga naar het gebied waarin de Moria ligt. Daar moet je hem offeren op een berg die Ik je wijzen zal.’

2. De schilders Caravaggio & Rembrandt

Uiteindelijk hoeft Abraham Isaak niet te offeren: een engel houdt hem tegen. Lieke Wynia, conservator van het Utrechtse Catharijneconvent vertelt: 'Beide schilders staan bekend om de dramatiek die ze in hun schilderijen weten te leggen, grote licht-donker contrasten en het heel goed kunnen vastleggen van menselijke emoties.’

‘Het mooie is dat ze beide dat moment van ingrijpen verbeelden, maar dat op heel verschillende manieren doen. Bij Caravaggio verschijnt de engel die ingrijpt links ten tonele van de scene en grijpt in door de arm van Abraham te pakken en wijst hij hem terecht, terwijl bij de engel Rembrandt de engel komt ingevlogen, ook de arm van Abraham pakt en z’n arm opheft, alsof hij wil zeggen: “Wat ben je nu aan het doen?” Het lijkt alsof hij hem een klap wil verkopen…’ Bovendien laat Rembrandt ook het mes uit z’n hand vallen.

Belangrijk om erbij te vermelden: het verhaal wordt ook gezien als de afschaffing van het mensenoffer: God stuurt immers een lam.

3. Schrijver George R.R. Martin in Game of Thrones

In de boeken en serie van Game of Thrones kiest schrijver George Martin om te doen wat meestal vermeden werd: een kindoffer. De rode heks (Carice van Houten) offert daarin een meisje aan The Lord of Light. Alain: ‘Carice vertelde dat ze vanaf dat moment wist dat ze op straat aangesproken zou worden en gehaat. Dat is ook gebeurd.’ In de serie wordt het kindoffer gebracht om een doorbraak te forceren voor een leger dat vastzit in de sneeuw. De ouders van het meisje zijn zo fanatiek dat haar letterlijk laten offeren. ‘Uiteindelijk smelt de sneeuw, maar wil het leger niet meer. Want waarom zouden ze achter een koning aanlopen die z’n eigen kind laat offeren?’

De weergave van deze giphy vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Wil je meer horen over de kunst, muziek en literatuur die over dit Bijbelse verhaal is verschenen, luister dan naar de nieuwste aflevering van Scheppingsdrift:

De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Afbeelding boven: het offer van Isaak van Caravaggio

--:--