Wat je lichaam je kan leren over God

Elke keer weer ben ik verbaasd wat er gebeurt met mensen als ik ze masseer. Mensen komen soms schuchter en gespannen bij mij binnen. Denken soms: Wat vindt ze van m’n lovehandles? Als masseur kom je natuurlijk ook dicht op iemands huid. Dat vraagt veiligheid, die ik zoveel mogelijk probeer te creëren. Gaandeweg verdwijnt dan de spanning en onder mijn handen voel ik mensen zachter worden, zich ontspannen.

Een massage ontvangen is echt een oefening in overgave. In het Christelijk Spiritueel Centrum verbind ik die lichamelijke overgave aan het werk van de Geest, van Jezus, van de scheppende God. Als daar ruimte voor komt, geeft dat in de massage soms een heilig moment. Er gebeurt iets wat groter is dan alleen een massage die gegeven en ontvangen wordt. Dat sterkt me in mijn missie: ik wil mensen helpen om zich te verbinden met zichzelf en met God vía het lichaam en de zintuigelijke ervaring.

Ondervonden hoe belangrijk het lichaam is

Dat het lichaam ook een belangrijke rol speelt, is iets wat ik jaren geleden zelf heb ondervonden. Ik liep al een tijdje rond met spanningsklachten en hoofdpijn. Dat was niet zo gek: mijn beste vriendin was naar het buitenland vertrokken, mijn man en ik zaten na een verhuizing met twee huizen en dubbele financiële lasten. Dat bracht de nodige stress met zich mee en onze relatie stond al onder druk. Daar kwam nog een reorganisatie bovenop van het bedrijf waar ik werkte.

Ik probeerde met mijn spanningen om te gaan op de manier die ik kende: door te praten, alles te overdenken en vooral door te gaan. Maar het ging niet beter. Het werd alleen maar erger en uiteindelijk moest ik wel toegeven dat ik niet meer wist hoe ik dit moest oplossen. Ik kwam deels ziek thuis te zitten en moest denken aan die tekst in Hosea 2 vers 5 waarin God zegt dat hij doornstruiken op een pad laat groeien die de weg blokkeren. Ik was in mijn leven op doornstruiken gestuit: ik kon onmogelijk op deze manier door op mijn levenspad.

De oplossing voor mijn problemen lag niet in het rationele, dat was duidelijk. Daarom zocht ik het in aandacht voor mijn ziel, voor mijn geest. Maar toen het na een periode van zelfontwikkeling en geestelijke groei lichamelijk nog niet beter ging, besloot ik ook mijn lichaam erbij te betrekken. Ik gaf me op voor een workshop dansen die werd gegeven door een dansdocent die ook theoloog was.
Die dag voelde ik hoe je met je lichaam iets kunt uitdrukken en welk effect dat heeft op je geest, wat dat doet met je ziel. Hoe je lichaam ook een kanaal kan zijn om God te ontmoeten. Ik ervoer aan den lijve wat de meerwaarde is als je in je lijf ervaart wat je hoofd weet.

Hunkeren naar God met je lichaam

Die ontdekking droeg bij tot mijn herstel en zorgde ervoor dat ik me meer ging verdiepen in de christelijke visie op het lichaam. Ik ontdekte dat het lichaam veel meer is geïntegreerd in het joodse geloof: dat zie je bijvoorbeeld in de Psalmen, waarin wordt beschreven hoe je naar God kunt hunkeren met je lichaam. (Psalm 62 vers 4). Wij christenen zijn zo beïnvloed door het Griekse denken, waarin een nadruk wordt gelegd op het denken. In de tijd voor de Reformatie was er ruimte voor de mystieke ervaring, maar door de Reformatie en later de Verlichting werden ook de gelovigen weer terug in het hoofd gestuurd.

Er is daardoor weinig geschreven en nagedacht over het lichaam in de christelijke traditie en dat is jammer. Gelukkig komt daar wel verandering in door bijvoorbeeld mensen als Richard Rohr. En in zijn boek Spiritualiteit van de ontvankelijkheid schrijft Philip Troost: ‘Ik hoop dat we het gevoel en de verbeelding uit de verdachtenbank gaan halen als zijnde in strijd met de gedachte dat de Geest werkt door het Woord en het geloof uit het horen is. (…)
Ik denk dat de heilige Geest bij het werken met het Woord in ons hart en leven graag gebruik maakt van de mogelijkheden die Hij er zelf bij de schepping heeft ingelegd. Dit maakt dat we weer lekker creatief mogen zijn bij het zoeken naar communicatievormen in het contact met God.’

Verwonderd over het lichaam

Inmiddels begrijp ik mijn eigen lijf veel beter, ik voel veel meer. Ik heb er een diepe verwondering voor gekregen: hoe ontzettend fijngevoelig het in elkaar zit. Mijn lijf vult mijn geest aan. Met mijn hoofd kan ik van alles bedenken, ook negatieve gedachten en zelfveroordeling. Maar mijn lichaam veroordeelt niet, het is er gewoon en door het te voelen, leer je omarmen wat er is. In mijn eigen leven, maar ook in het Christelijk Spiritueel Centrum heb ik gezien wat je kunt bereiken via de weg van de lichamelijke ervaring en de aanraking als je vastloopt in het rationele.

Daarom is het zo onterecht dat het lichaam zo lang een ondergeschikte plek heeft gehad in de christelijke spiritualiteit. Lichaam, ziel en geest zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar. Door mijn lijf een plek te geven in mijn geloof, naast m'n geest en ziel, is het veel meer gaan leven. Het leven met God is veelzijdiger, spannender en veel rijker geworden.

Tjitske is initiatiefnemer van het Christelijk Spiritueel Centrum, een christelijk wellnesscentrum. Door massages, meditatie en het gebruik van oliën probeert ze alle zintuigen van mensen te prikkelen om zo in verbinding te komen met zichzelf, mensen om hen heen en ook met God. Het centrum is een pioniersplek van de Protestantse Kerk in Nederland.