Wat maakt het leven de moeite waard? Soul onderzoekt onze persoonlijkheid en passie

Wat maakt dat je bent wie je bent? Ieder mens heeft wel iets waar zijn of haar hart sneller van gaat kloppen. Zo kijk ik met bewondering naar mijn kickbokstrainer. Naast zijn fulltimebaan geeft hij - als daar binnen de beperkingen van de coronamaatregelen ruimte voor is - avond na avond les aan talentvolle jonge mensen en mindere goden, zoals ik. Op zaterdagochtend gooit hij zijn trainingsruimte ook weer open, evenals op zondagochtend. Op zondagmiddag is er dan nog een conditietraining in de buitenlucht en op maandagavond begint het allemaal van voor af aan.

Zo ken ik nog wel meer voorbeelden: een zwager die zijn mountainbike met een tandenborstel schoonmaakt, een vriend die elke ochtend voor zessen opstaat om te gaan hardlopen, de dappere mensen in de zorg die al maanden lang zich de blaren op de handen werken. Er zit vast hier en daar wat plichtsbesef bij of hun hobby dreigt ongezonde vormen aan te nemen, maar bovenal is het de liefde die hen drijft. Hun hart gaat sneller kloppen van wat ze doen. De uren die ze eraan spenderen, vliegen voorbij als minuten. De energie die het hen kost had niet beter besteed kunnen worden.

Kijkje in het hiervoormaals

Er is dus iets wat hen drijft zoveel tijd en energie te besteden aan juist dat ene ding dat ze zo graag doen. Maar waar komt dat precies vandaan? De nieuwe Disney-film Soul komt met een verrassend antwoord. Dat wordt in je gelegd in het hiervoormaals. Joe Gardner komt daar op een nogal ongelukkige manier terecht. Als muziekleraar rommelt hij maar wat aan in het leven, maar daar komt verandering in als hij via via de kans krijgt piano te spelen bij het optreden van een beroemde jazz-zangeres.

Opeens lijkt zijn leven een wending te nemen. Beetje jammer alleen dat hij, voordat het zover is, sterft en in de rij voor het hiernamaals komt te staan. Vastberaden alsnog zijn kans op aarde te pakken, gaat hij tegen de stroom in en komt dan uit in het hiervoormaals. Al snel leert hij dat dat de plek is waar zielen worden voorbereid op hun leven op aarde.

Belangrijk onderdeel daarvan is het vinden van hun ‘spark’. Die sprankeling die het leven de moeite waard maakt. Mentoren helpen daarbij, maar er is één ziel die het maar niet weet te vinden. Ze heet 22. In een uiterste poging zijn optreden veilig te stellen neemt Joe haar onder zijn hoede. Misschien kan hij met haar meeliften terug naar de aarde en de draad weer oppakken.

Een beetje jeuk

Misschien komt het dat ik nooit een echte uitblinker ben geweest. Leren ging me makkelijk af, maar veel hoger dan zesjes of zevens kwam ik vaak niet. Met sporten werd ik nooit als laatste gekozen, maar niemand wilde mij als eerste in zijn team hebben. Hetzelfde geldt voor mijn kickbokslessen. Inmiddels weet ik hoe ik een hoek of een directe moet plaatsen, maar er zijn genoeg medesporters die in een paar weken meer progressie boeken dan ik in 2 jaar.

Inmiddels heb ik geleerd vrij aardig te preken of een artikel te schrijven, maar het overkomt me nog steeds dat ik af en toe door de grond zou willen zaken daar op het podium of dat het stuk dat ik probeer te schrijven een paar keer in de prullenbak verdwijnt, voordat het ergens op begint te lijken. Als er in Soul dan wordt gesproken over zo’n vonk, krijg ik daar in eerste instantie een beetje jeuk van.

Kunnen kiezen is een groot voorrecht

Dat het voor veel mensen zo werkt, geloof ik wel, maar is het tegelijkertijd niet al te gelikt? Wat zegt dat over de grijze muizen en onzichtbare mensen in onze samenleving? Hebben die de juiste afslag gemist? En wat als je door het leven zo gebutst bent geraakt dat er weinig meer te genieten valt? Het vuur gedoofd is en er niks rest dan een smeulend hoopje as?

Of wat als je in een deel van de wereld opgroeit waar in leven blijven het hoogst haalbare lijkt? Kunnen kiezen is een groot voorrecht. Dat voelen we allemaal wel aan. Kijk maar naar de ophef die ontstond toen Sigrid Kaag in een interview aangaf moeite te hebben gehad toen ze als jonge vrouw moest kiezen tussen drie topuniversiteiten. Wat voor haar geldt, geldt voor velen van ons echter ook. Of het nu gaat om studiekeuze, bedenken welke sport je beoefent of in de supermarkt twijfelen over welk toetje je zult eten: we zijn meer bevoorrecht dan we vaak beseffen.

Er is meer dan 'the spark'

Gelukkig kiest Soul wel voor nuance door 22 zo’n prominente rol in het verhaal te geven. Ze zwerft al duizenden jaren rond in het hiervoormaals en heeft na al die tijd nog steeds niet ontdekt wat het leven de moeite waard maakt. Mentoren als moeder Teresa, Muhammad Ali en Copernicus hebben haar niet op andere gedachten weten te brengen.

Ze raakt echter gefascineerd door Joe. Zo bijzonder is zijn leven niet, dus waarom wil hij dan zo graag terug naar de aarde? In de reis die ze samen ondernemen blijkt dat er meer is dan ‘the spark’ alleen. Misschien is dat een bonus, maar de echte charme van het leven zit in veel kleinere dingen. Genieten van een pizza, een blaadje dat van een boom dwarrelt, de aanraking van een geliefde.

Het leven ontvangen als een geschenk

Misschien is Kerst daarom ook wel zo’n mooi feest. Daarin wordt zichtbaar dat het christelijk geloof niet zijn uitgangspunt heeft in een afstandelijke en hoogverheven God, maar juist in een kwetsbaar kind dat heel dichtbij komt. Die het leven niet uit de weg ging, maar het lichamelijke bestaan binnendrong in alle facetten.

Van de geurige olie op zijn voeten toen deze gezalfd werden door Maria tot de lippen van Judas op zijn wang toen hij verraden werd. Van de sensatie op zijn tong van brood en wijn als hij at en dronk met zijn vrienden tot de striemende pijn op zijn rug toen daar zweepslagen op neerdaalden. De wind door zijn haren als hij voer op het water of de zon in zijn ogen als hij liep op het land. Het afleggen van dat leven toen hij stierf aan een kruis en het weer opnieuw op zich nemen toen hij opstond uit het graf. Het echte leven gebeurt daar, in dat lichaam.

Soul benadrukt het, Kerst onderstreept dat en het spoort mij aan er steeds opnieuw in te duiken. En als er dan een preek komt waar alles op zijn plek valt of een kickboksles waarin ik alle trappen en stoten perfect weet uit te voeren, zal ik daarvan genieten. Maar dan als van een cadeautje. Net zoals het hele leven een geschenk is. Dat kun je maar beter voorzichtig uitpakken, want voor wie grijpt in plaats van ontvangt, dooft het vuur en gaat de sprankeling verloren.

Soul | Regie: Peter Docter | Met: Jamie Foxx, Tina Fey, Graham Norton, Quest Love  e.a. NL versie met: Kenny B en Jacqueline Govaert | vanaf 25 december te zien via Disney+ 

Soul staat op nummer 2 van de 50 beste films van 2020 volgens Andrew Pulver van The Guardian. 

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen