Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat Nietzsche mij leerde over levenskunst

Annemarie las deze zomer twee romans over Nietzsche. En hoewel de filosoof bekend staat om zijn ‘zware’ denkbeelden, destilleerde Annemarie uit de boeken juist waardevolle levenlessen.

Deel:

Ik heb het geluk getrouwd te zijn met een onverzadigbare, nieuwsgierige geest. Zodra mijn man ergens interesse voor krijgt, koopt-ie alle boeken die hij maar over dat onderwerp kan vinden. En ik lift daar vrolijk op mee.

Zijn huidige fascinatie is de filosoof Nietzsche. Het is niet de meest toegankelijke denker. Daarom waag ik me ook (nog) niet aan zijn eigen werk, maar las deze zomer wel met veel plezier de romans: Met Nietzsche de bergen in van filosofieprofessor John Kaag (Je leest hier een leuk interview met de schrijver) en het al wat oudere, maar prachtige: Nietzsches tranen geschreven door psychiater Irvin D. Yalom.

Verdacht gedachtegoed

Het leuke van deze boeken is dat ze je een inkijkje geven in het gedachtegoed van Nietszche, maar dan voor een leek zoals ik. En ik moet zeggen, ik begin iets te begrijpen van mijn mans fascinatie. Ja, Nietzsche is ook de man van God is dood, en schrijver van een boek met de titel: De antichrist. Ook is Nietzsches zus na zijn dood aan de haal gegaan met zijn ideeën over de übermensch, waardoor sommigen hem zien als inspirator voor het fascisme. Dit alles maakt de filosoof voor velen nogal verdacht.

Toch is het zonde om Nietzsche op die basis af te schrijven. Grappig genoeg ervoer ik (via de romans) Nietzsches gedachtegoed niet zozeer als zwaar en deprimerend, maar ontdekte ik er juist lessen in voor levenskunst. Dit is wat ik deze zomer van Nietzsche leerde:

Lessen voor levenskunst

1. Onderwerp je niet.
Een van Nietzsches grote thema’s was macht. Je kunt Nietzsche ook wel zien als de filosoof van de vrijheid. Dat is ook waarom hij zo ageerde tegen de joods-christelijke traditie die volgens hem een slavenmentaliteit had. Zijn oproep is steeds om je niet te onderwerpen aan iets of iemand, maar zelf verantwoordelijk te zijn voor je leven.

Hoe doe ik dat als gelovige? Met onderwerping heb ik ook niet zoveel. Dat zal de anarchist in mij wel zijn. Liever ga ik uit van het idee dat je - door te kijken naar het voorbeeld van Jezus - aan de slag gaat met jezelf: wie je bent, wat je missie in dit leven is, en dat je de aan jou gegeven talenten en gaven benut. Niet vanuit een moeten omdat er iemand met een zweep klaarstaat, maar vanuit een verlangen om vruchtbaar te leven.

2. Kijk kritisch naar jezelf en de cultuur waarin je leeft.
Over een zweep gesproken: Nietzsche is niet bepaald voor watjes. Hij noemde zichzelf wel de filosoof met de hamer, omdat hij met zijn stevige cultuurkritiek er lustig op los kon timmeren. Maar het kan heel louterend zijn om je eigen gedrag, of de cultuur waarin je leeft (en waar je zelf dus ook onderdeel van bent) regelmatig tegen het licht te houden. Rommel ik maar wat aan en dobber ik langzaam naar het eind van mijn leven, of maak ik bewuste keuzes? Durf ik daarbij af te wijken van wat ‘gewoon’ is? En mag het me wat kosten?

3. Hou van je lot.
Als je zelf verantwoordelijkheid neemt voor je leven, dan ben je ook verantwoordelijk voor je keuzes. Rommel dus niet zomaar wat, maar kies, zegt Nietzsche eigenlijk. En als je dan - wat natuurlijk onoverkomelijk is - ontdekt dat het leven niet maakbaar is, en je onherroepelijk te maken krijgt met tegenslag, word er dan geen slachtoffer van, maar omarm je lot. Amor fati. Dat gaat dus verder dan accepteren, he? Heb je lot lief. Dat is een diepe…

Ik ben blij dat ik Nietzsche ontdekt heb. Zijn woorden (zoals weergegeven in de prachtige roman van Yalom) galmen nog wel even na:

‘Heb je je leven geleefd? Of heb je je laten leven? Heb je het gekozen? Of heeft het jou gekozen? Heb je ervan gehouden? Of het betreurd? Heb je het helemaal opgebruikt?’

Wat heb jij onlangs gelezen dat je geïnspireerd heeft?


Foto: de foto hierboven is afkomstig van de website Filosofie.shop waar je shirts en tassen met o.a. de afbeelding van Nietzsche kunt kopen. (en de shirts zijn ook nog gemaakt van biokatoen en zoveel mogelijk lokaal en duurzaam geproduceerd) 


Geschreven door

Annemarie van den Berg

--:--