Wie zonder zonde is… Maar wat deed Jezus in dat verhaal met die overspelige vrouw?

We hebben de afgelopen weken gekeken naar een aantal verhalen uit de Hebreeuwse Bijbel. Verhalen waarvan ik hoop dat je ze in een nieuw licht hebt kunnen zien. Laten we nu een verhaal van Jezus bestuderen waarna we geleidelijk een lijn kunnen ontdekken die ze allemaal verbindt.

Dit verhaal noem ik Stoners & Swingers, een goede titel is het halve werk, nietwaar? Een vrouw wordt op heterdaad betrapt op vreemdgaan en zij (niet de kerel!) wordt door de religieuze politie naar het tempelplein gebracht. Daar moet ze voor Jezus en de aanwezige mensen gaan staan, in de hoop dat Jezus zal zeggen dat ze gestenigd moet worden, zoals de wet voorschrijft.

Jezus buigt zich echter voorover en schrijft op de grond. (Een klassiek voorbeeld van ‘wat doet Jezus nu weer?’ Net zoals de modder die hij op ogen strijkt en zijn eerste zin na zijn opstanding: ‘Hebben jullie wat te eten voor me?’)

Vervolgens zegt hij:

Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen

Dan schrijft hij nog meer op de grond, de mannen gaan weg totdat alleen Jezus en de vrouw nog over zijn. Hij vraagt haar of iemand haar veroordeelt. Zij zegt ‘nee’ en daarop zegt hij dat hij dat ook niet doet en dat ze niet meer moet zondigen.

Einde verhaal.

Wat schreef Jezus?

Maar wat schreef hij op de grond?

Let op, dit kost even wat tijd. Dit verhaal over de vrouw en de menigte die haar wilde stenigen, vind je overigens in het evangelie van Johannes, hoofdstuk 8 (maar niet in de oudste manuscripten trouwens).

Als je naar het hoofdstuk ervoor kijkt, kun je lezen dat het Loofhuttenfeest werd gehouden.

Het Loofhuttenfeest is een van de zeven belangrijke feesten op de Hebreeuwse kalender (Zie Leviticus 23 voor een beknopt overzicht.) Er waren lente- en herfstfeesten, die werden gevierd in de seizoenen van het zaaien en het oogsten. (Dat soort feesten waren normaal in de oude beschavingen – mensen besteedden tijd om de goden te danken en te vragen om hen opnieuw voorspoed te geven).

In de lente werden Pesach en het Feest van het Ongedesemde Brood gevierd, daarna het Feest van de eerste vruchten en vervolgens Pinksteren. In de herfst vierden ze het Feest van de Bazuinen, Verzoendag en het Loofhuttenfeest.

Bidden om regen

Loofhuttenfeest was het laatste feest van het jaar en de laatste van de herfstfeesten. Het was het feest voor de winter, waarin er hopelijk regen zou komen om de gewassen te bewateren zodat er in de lente geoogst kon worden.

Duizenden pelgrims zouden naar Jeruzalem komen voor de acht dagen van het Loofhuttenfeest. Ze zouden hutten (sukkots) maken die lieten zien hoe God voor hen had gezorgd toen ze nog door de woestijn trokken (zoals in Exodus wordt verteld). Tijdens die acht dagen werd er geofferd, gezongen en er werden rituelen uitgevoerd, om God te vragen om de winterregen te brengen zodat er eten zou zijn in de lente.

De religieuze leiders leerden tijdens deze dagen het volk het belang van water – water als regen, water en dorst als metafoor voor geestelijk verlangen. Kortom: er waren veel preken over water.

Tijdens die feestdagen werd toegewerkt naar de laatste dag, waarop de hogepriester een kruik met water en een kruik met wijn over het altaar goot, terwijl het volk ‘Hosanna, Hosanna’ riep. Hosanna betekent: God, red ons (als in: God geef ons alstublieft winterregen om ons te redden van droogte en hongersnood. Overigens kreeg het woord Hosanna later politieke connotaties als in: God, red ons van de Romeinen die ons land hebben bezet).

Wacht even, waarom roept Jezus?

Op die laatste dag, het hoogtepunt van het Feest, stond Jezus in de tempel en hij riep:…

Waarom riep hij? Omdat het de laatste dag was en de menigte het uitriep. Daarom zorgde Jezus ervoor dat hij boven het geluid uitkwam.

En wat zegt hij dan met luide stem?

Laat wie dorst heeft bij mij komen en drinken

Bam! Hij kiest dit moment, een moment waarop de mensenmenigte gefocust is op hun fysieke nood om water en hij herinnert hun aan hun geestelijke dorst. En dan zegt hij ook nog dat hij er iets aan kan doen. (Is dit waarom hij eerder in het hoofdstuk tegen zijn broers zegt dat hij tijdens het feest op de achtergrond blijft omdat zijn tijd nog niet gekomen is? Wacht hij daarom tot de laatste dag om zijn speech te kunnen houden tijdens het moment dat de priester de wijn en het water giet en de menigte ‘Hosanna’ roept? Dat hij ze op dat moment herinnert aan hun behoefte aan een redder? Dat is briljant, echt briljant. Het drama alleen al is fantastisch).

Nog even over dat feest…

Duizenden mensen feesten, drinken en wonen in hutten tegen de heuvels van Jeruzalem. Basic religieus kamperen. Met veel wijn. En wat gebeurt er vaak als mensen samen kamperen en drinken?

Dan kun je je voorstellen dat twee mensen samen in de verkeerde tent belanden – en vervolgens spijt hebben van de keuzes die ze de nacht ervoor maakten? Niet verwonderlijk dus dat de farizeërs de volgende morgen een vrouw naar het tempelplein slepen die ze hebben betrapt met een man met wie ze niet was getrouwd.

Ze hebben de vrouw naar Jezus gebracht om hem erin te luizen. Ze geloven hem niet, wijzen hem af en ze willen hem ontmaskeren als een fraudeur. Dus dagen ze hem uit met een passage uit de wet.

En dan schrijft Jezus op de grond.

Wat schrijft hij?

Nou, wat hebben de farizeërs en andere joodse leraren gedaan deze afgelopen acht dagen? Ze hebben gefeest. En wat hebben ze op dat feest gedaan? Ze hebben gepreekt, nietwaar? En wat hebben ze het volk geleerd? Ze hebben onderwezen over water. En welk gedeelte uit de heilige boeken zouden ze hebben gelezen? Goed dat je het vraagt. Een van de gedeeltes die onderwezen werd tijdens het Loofhuttenfeest is van de profeet Jeremia. Het is een gedeelte over stof, dat ontstaat als je geen water hebt.

Dit zijn een paar regels:

‘Heer, bron van Israëls hoop,

wie u verlaten, zullen te schande staan,

wie van u weggaan, zullen in het stof worden geschreven’

(Jeremia 17)

Jezus spreekt zonder woorden

Dus wat doet Jezus? Hij neemt een van de passages die ze allemaal kennen en gebruikt die tegen hen zonder een woord te zeggen.

Hier is het levende water in hun midden, maar ze geloven hem niet. Ze zetten een valstrik. Ze onderwijzen over God en water en hoop en een nieuw leven, maar als het zover is en in hun midden is in de vorm van een persoon die ze niet hadden verwacht, kunnen ze er niets mee. Ze houden vast aan bekende letter van de wet en wijzen het levende water af.

Wat schrijft Jezus op de grond?

Hun namen.